Kur’an metninin fonetik ve morfolojik varyantlarını ihtiva eden kıraat farklılıkları; meşruiyetini, rivayet ve değerlendirmelerden ilahî izne mebni olduğu açık olan “yedi harf” ruhsatıyla kazanmış, kıraat ilminin temel konusu halini almıştır. Bu ruhsat, fetihler neticesinde baş gösteren entegrasyon sorunlarının belirginleştiği tâbiîn dönemiyle birlikte daha esnek bir teysir algısı ve ortamına da zemin hazırlamış, bu yeni durumun süreç içerisinde mevzû kıraatler sorunu dâhil esaslı bazı problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu çerçevede söz konusu birikimin kontrolünü ve vahyî boyutuyla muhafazasını sağlamak maksadıyla, bir kıraatin makbul-gayr-i makbul ya da sahih-gayr-i sahih mi olduğuna dair kriterler ve kavramlar ihdas edilmiş, başta ikili ve üçlü olmak üzere farklı sayıda kıraat tasnifleri şekillenmiştir. Ancak bu tasnifler, hicrî ilk beş asır itibariyle literatürde daha ziyade “meşhûr-sahih”, “şâzz” ve “âhad” kavramlarıyla öne çıkarken; bazı tefsir ve kıraat temalı eserlerin ilgili pasajlarında istihdamına şahit olduğumuz; “müstebşeʽa”, “müstaʽmele”, “maʽhûde” gibi diğer bir kısım kavramlar ise tespit edebildiğimiz kadarıyla hiç zikredilmemiş ve haliyle üzerinde durulmamıştır. Çalışmada, zikredilen zaman dilimi itibariyle gözden kaçan söz konusu kavramlar incelenmiş, müstebşe῾a kavramının gayr-i sahih, müste’mele-ma῾hûde kavramlarının ise belli bir sayıyla sınırlı olmaksızın tüm sahih kıraat birikimi için istimal edildiği saptanmıştır. Ayrıca bu inceleme neticesinde bu ilgili kavramların kıraat terminolojisine taşınma sürecinin bölgelerinde oluşan kıraat kültürü ile müelliflerinin kıraat anlayışından bağımsız olmadığı görülmüştür. Kıraat farklılıklarının senet cihetinden hicrî ilk beş asırdaki kavramsal safahatında boy gösteren söz konusu üç kavrama dair değerlendirmelerin yapıldığı bu çalışmada, alandaki klasik ve temel kaynaklar dayanak alınacaktır. Araştırmada uygulanacak temel yöntem ise ilk beş asırdaki tefsir ve kıraat temalı eserlerin analiz edilmesi ve bu analizden elde edilecek verilerin mukayeseli bir şekilde değerlendirilmesiyle oluşturulacaktır.