Clothing and Dress Culture of Women in 18th Century Istanbul: A Case Study of the Kısmet-i Askeriye Court

18. Yüzyılda İstanbul Kadınlarının Giyim-Kuşam Kültürü: Kısmet-i Askeriye Mahkemesi Örneği

Yazarlar

https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.816
Examining the daily lives of Ottoman women is crucial not only for understanding their personal experiences but also for exploring the social structure, cultural patterns, belief systems, and economic relations of the time. It allows researchers to engage with the deeper dynamics of Ottoman society through the lens of everyday practices. This study aims to provide a comprehensive analysis of the material culture, social roles, and daily practices of women associated with the military class in early 18th-century Istanbul. Using qualitative document analysis, the research focuses on court records from the Kısmet-i Askeriye Court, specifically registry books numbered 58, 59, and 60, covering the period from November 1730 to April 1731. The data includes personal documents and estate records for 67 women, offering a unique and detailed snapshot of a specific social group. The study closely examines the types of clothing worn by these women, the variety of fabrics and colors they used, and the economic values of these items. It also analyzes the types of jewelry, the materials used, their designs, and their market values. These items reflect not only personal preferences but also broader indicators of social identity, symbolic meaning, and status. Additionally, demographic data such as dowry amounts, marital status, and number of children provide insights into women’s positions within family life and society, and reveal patterns of inheritance and family organization. The findings reveal that the daily lives and material culture of these women were not uniform. There were noticeable social and economic differences within the group. The variety of clothing, jewelry, and accessories indicates how personal choices were influenced by class and status. Differences in fabric types, colors, and embellishments offer valuable clues about the tastes and consumer habits of the time. The differences in wealth and belongings show that these women had different economic backgrounds, while demographic data highlights variations in family roles and power across individuals. By focusing on a group often overlooked in history, this study enhances our understanding of women’s roles in the Ottoman Empire. It demonstrates how material culture can provide insights into the complex social structure of the period and lays a strong foundation for future research in this area.
Osmanlı kadınlarının gündelik yaşamlarını derinlemesine incelemek, yalnızca bireylerin kişisel deneyimlerini anlamakla kalmayıp, aynı zamanda dönemin toplumsal yapısını, kültürel dokusunu, inanç esaslarını ve ekonomik etkileşimlerini çözümlemek açısından da temel bir kaynak işlevi görmektedir. Bu incelemeler özellikle Osmanlı toplumundaki çeşitli sosyal tabakalara, içinde askerî sınıfa mensup kadınlar da dahil olmak üzere, farklı kadın gruplarının yaşam pratiklerine ışık tutar. Kadınların gündelik yaşamlarına dair yapılan araştırmalar, tarihsel süreçte genellikle görünmez kalan toplumsal grupların seslerini duyurmak bakımından önemli bir değere sahiptir. Bu bağlamda, kadınların maddi kültürü, sosyal rolleri ve yaşam pratiklerine ilişkin veriler, Osmanlı toplumunun çok katmanlı yapısını kavramamıza olanak sağlamaktadır. Bu çalışma, 18. yüzyılın ilk yarısında İstanbul’da askerî sınıfa mensup kadınların gündelik yaşam pratiklerini, maddi kültürel unsurlarını ve sosyal rollerini kapsamlı ve çok yönlü incelemeyi hedeflemektedir. Araştırmanın temel veri kaynağını, Kısmet-i Askeriye Mahkemesi’ne ait 58, 59 ve 60 numaralı sicil defterlerinde kayıtlı bulunan 67 kadının kişisel belgeleri ve mal varlıklarına ilişkin kayıtlar oluşturmaktadır. Bu defter numaralarına göre çalışmamız, 1730 yılının Kasım ayında başlayıp 1731 yılının Nisan ayında sona ermektedir. Kadınların kullandığı giysilerin türleri, kumaş çeşitleri, renk tercihleri ve bu eşyaların ekonomik değerleri titizlikle analiz edilmiştir. Ayrıca, ziynet eşyalarının türleri, yapıldıkları materyaller, tasarımları ve piyasa değerleri de ayrıntılı şekilde değerlendirilmiştir. Bu maddi unsurlar, kadınların hem özel yaşamlarındaki kişisel tercihleri hem de toplumsal alandaki sosyal kimlikleri ve statüleri ile doğrudan ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, mehir kayıtları, medeni durumları, çocuk sayıları gibi demografik veriler de çalışmanın önemli bileşenleri arasında yer almakta ve Osmanlı aile yapısı içindeki kadınların konumunu anlamaya katkı sağlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi kullanılarak mahkeme kayıtları sistemli ve ayrıntılı şekilde değerlendirilmiştir. Özellikle askerî sınıfa mensup kadınlara ait belgelerin seçilmesi, dönemin sosyal yapısına özgün, ayrıntılı ve derin bir bakış sunmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma, 18. yüzyıl İstanbul’unda askerî sınıfa mensup kadınların gündelik yaşam pratikleri ve maddi kültürlerinin homojen olmadığını, belirgin sosyo-ekonomik farklılıklar içerdiğini ortaya koymaktadır. Terekelerde kayıtlı giysi, ziynet eşyası ve aksesuarlar, bireysel tercihlerle birlikte toplumsal statü ve ekonomik farklılıkları yansıtmaktadır. Kumaş türleri, renkler ve süslemeler, dönemin estetik anlayışı ve tüketim kültürüne dair önemli ipuçları sunar. Mal varlığı çeşitliliği, bu kadınların farklı sosyo-ekonomik katmanlarda yer aldığını göstermektedir. Demografik veriler ise aile içindeki sosyal konum ve ekonomik gücün değişkenliğine işaret eder. Bulgular, Osmanlı toplumunun çok katmanlı yapısını ve kadınların sosyal rollerini maddi kültür üzerinden anlamaya olanak sağlar. Çalışma, tarih yazımında göz ardı edilen bu kadın gruplarına derinlemesine bir bakış sunarak, Osmanlı sosyal dinamiklerinin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Böylece, gelecekteki alan araştırmaları için sağlam bir temel oluşturmaktadır.

Makale Bilgileri

  • Özet Okunma 21
  • Atıf & Paylaşım
  • Paylaş
İndirme verisi henüz mevcut değil.
Kalkan, Naime. “18. Yüzyılda İstanbul Kadınlarının Giyim-Kuşam Kültürü: Kısmet-I Askeriye Mahkemesi Örneği”. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu 5 (August 15, 2025). https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.816