e-ISSN: 2980-3543
Başlangıç: 2021
Yayın Aralığı: Yılda 1 Sayı
Yayıncı: Oku Okut Yayınları

Felsefe, Mantık

Tanrı’nın Ön Bilgisi Meselesinde Orta Bilgi Teorisinin Yeri ve İncelenmesi The Place and Examination of Middle Knowledge Theory in the Foreknowledge of God

Dr. İbrahim Halil Dündar Millî Eğitim Bakanlığı 0000-0002-7777-769X

DOI:

10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.125

Nasıl Atıf Yapılır?

Dündar, İbrahim Halil . "Tanrı’nın Ön Bilgisi Meselesinde Orta Bilgi Teorisinin Yeri ve İncelenmesi". TSBS Bildiriler Dergisi 2 (2022), https://doi.org/10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.125

Zotero Mendeley EN EndNote

Öz

Bu bildiride Tanrı’nın ön bilgiye sahip olmasıyla, insanın özgür olup olmadığı meselesine orta bilgi teorinin çözüm önerisi ele alınacaktır. Tanrı’nın önbilgiye sahip olması, insanın davranışlarındaki özgürlüğüne bir engel midir? Tanrı’nın önbilgisi ile insanın özgürlüğü arasında nasıl bir ilişki vardır. Sorusuna farklı şekillerde cevaplar verilmiştir. Teizmin düşüncesinde Tanrı her şeyi eksiz bir şekilde bilir ve aynı zamanda onun bilgisi yanılmazdır. Bunun yanında Teizm insanın da iyiyi ve kötüyü tercih etmeye sahip bir varlık olduğu için eylemlerinden sorumlu yani özgür bir varlık olarak görür. Bu düşünceye göre Tanrı’nın ön bilgiye sahiptir ve insan eylemlerinde özgürdür sonucu çıkmaktadır. Ancak eğer Tanrı ön bilgiye sahipse ve bu ön bilgi yanılmaz ise insan eylemlerinde nasıl özgür olmaktadır. En nihayetinde Tanrı yanılmaz bir bilgiye sahip olduğu için o bilginin gerçekleşmemesi imkânızdır. O zaman bütün davranışlarımız ilahi ön bilgiye göre meydana geliyorsa burada insanın özgürlüğünden bahsedilemez. İşte bu soruna farklı şekillerde çözüm yolları ileri sürülmüştür. Birinci; Boethisçu çözüm önerisidir. Tanrı zamansız bir varlıktır ve o hiçbir zamansal niteliğe sahip değildir. Bu yüzden zamansız bir varlık olarak Tanrı ezelidir ve ezelilik sınırsız bir yaşama eksiksiz, eş zamanlı ve mükemmel bir şekilde sahip olmaktır. Tanrı için her şey şimdidir. Bu, bizim için gelecekte olanı da içerir. Çünkü O, zamanın akışında değildir ve Tanrı için gelecek olmadığı için, Tanrı için önbilginin olması da söz konusu değildir. Bu durumda Tanrının önbilgisi ile insan özgürlüğü arasında bir uyumsuzluk bulunmamaktadır. İkincisi de Ockhamist çözüm önerisidir. Tanrı ezelidir ancak bir önceki anlayışın tersine Tanrı burada zamanın dışında değil aksine başlangıcı ve sonu olmayan zamansal bir ezelilik olarak ele almaktadır. Tanrı’nın herhangi biri ile ilgili bilgisi zamanın dışında bir bilgi değildir. Burada Tanrı farklı zaman dilimlerinde farklı bilgilere sahip olabilme düşüncesi yatmaktadır. Bu teorideki temel düşünce gelecek hakkındaki önermelerin zorunlu olmadığı, en azından bunların meydana gelme anına kadar yanlış olabilmeyi kendi içlerinde barındırmasıdır. Burada yaratılmış iradenin ilahi düzen veya belirlenimi zorunlu olarak değil, aksine özgür bir şekilde ve kontenjan olarak vardır. Üçüncüsü de esas konumuz olan orta bilgi teorisidir. Bu teoriye göre Tanrı’nın sahip olduğu iki tür bilgi vardır. Birincisi doğal bilgi, ikinci ise özgür bilgidir. Orta bilgi ise Tanrı’nın tezahür etmesinden önceki bilgisidir. Bu açıdan orta bilgi, doğal bilgi ile irade öncesi olması açısından benzerlik taşır. Tanrı doğal bilgisi ile mantıksal ve matematiksel gibi zorunlu önermeleri bilmesinin yanında tikel varlıkların bütün ihtimaliyetlerini ve buna ilaveten, bu tür varlıkların eylemleri sonucu oluşan karmaşık ihtimaliyetleri de bilir. Bu bilgi Tanrı’nın kendi doğası vasıtasıyla bildiği bir bilgidir. Yani bu bilgi Tanrı’nın yaratabileceği bütün ihtimaliyetleri/olasılıkları, bütün mümkün tikelleri ve onları koyabileceği bütün mümkün durumları, onların bütün mümkün davranışlarını ve yaratabileceği bütün mümkün dünya ve düzenleri kapsamaktadır. Tanrı’nın doğal bilgisinin objesi mümkün gelecek kontenjanlar iken, özgür bilginin objesi ise bilfiil ve mutlak gelecek kontenjanlardır. Orta bilgi ise obje olarak mümkün ile bilfiil arasında olan şartlı gelecek mümkünlere sahiptir. Tanrı orta bilgisi ile, metafizik olarak zorunlu olmayıp mümkün olanları, önermesini bilir. Tanrı Doğal bilgisi ile olası dünya aralıkların bilmektedir. Orta bilgisi ile uygun dünyalar aralığını bilmektedir. Özgür Bilgisi de ile gerçek dünyayı bilmektedir. Orta bilgi doktrinin en dikkat çekici yönü Tanrı’nın kontenjan geleceği nasıl bildiği ile ilgilidir. Orta bilgi teorisi sadece insan hürriyeti için yer açmamakta aynı zamanda Tanrı’ya özgür mahlukları yaratma noktasında seçim sunmaktadır. Olmaları muhtemel şartlar altında insanların nasıl özgür seçimler yaptığını bilerek Tanrı, yaratılışa doğru olan nihai amacını da beraberinde getirebilir. Böylece karşı olgusal bilgisini de kullanarak bütünüyle bir dünya kurgulayabilir, ancak yaratılış hürriyetini yok etmeden, çünkü değişik koşullar altında insanların özgürce ne yapacakları zaten denklemin içine Tanrı tarafından konulmuştur. Bu teoriye göre Tanrı’nın İlahi ön bilgiye sahip olması insanın özgür eylemlerde bulunmasına engel değildir.
In this paper, with God's foreknowledge, the question of whether man is free or not is discussed based on what the middle information theory offers as a solution. Is God's foreknowledge an obstacle to man's freedom of action? What is the relationship between God's foreknowledge and human freedom? These questions have been answered in various ways. According to the theistic perspective, God knows everything perfectly well, and at the same time, his knowledge is infallible. Furthermore, theism accepts that man is responsible for his actions as he has the choice of the good and evil, and it sees him as a free being. This perspective implies that God has foreknowledge and human beings are free in their actions. However, if God has foreknowledge and this foreknowledge is infallible, how can man be free in his actions? Ultimately, since God’s knowledge is infallible, it is impossible for that knowledge not to come true. Therefore, if all our actions are based on divine foreknowledge, we cannot talk about human freedom then. Various ways of solving this problem have been proposed. The first is the Boethian solution. God is a timeless being and is free from temporal quality. Therefore, God, as a timeless being, is eternal, and eternity is having a full, simultaneous and perfect life without limits. For God, everything is at the moment. This includes what is in the future for us. This is because He is not within the flow of time. As there is no future for God, there is no foreknowledge for Him. Therefore, there is hardly a clash between God's foreknowledge and human freedom. The second is the Ockhamist solution. God is eternal, but contrary to the Boethian understanding, God is not considered outside of time according to the Ockhamist perspective but rather as a temporal eternity with no beginning or end. God's knowledge of someone is not knowledge outside of time. The idea here is that God has different pieces of knowledge in different times. The basic idea in this theory is that propositions about the future are not essential; they simply contain the possibility of being wrong until the moment they occur. Here, the divine regulation or determination of the created will are not obligatory but it exists freely and optionally. The third is the middle knowledge theory, which is the focus of this study. According to this theory, God has two kinds of knowledge: natural knowledge and free knowledge. Middle knowledge is the knowledge of God prior to what actually occurs. In this respect, middle knowledge resembles natural knowledge in terms of being pre-willed. In addition to knowing essential propositions including logical and mathematical ones thanks to his natural knowledge, God knows all not only the probabilities of particular beings but also the complex probabilities resulting from the actions of such beings. This knowledge is the knowledge that God knows by his own nature. This knowledge includes all the possibilities that God can create, all possible particulars and all possible situations in which He can put them, all possible behaviors, along with all possible worlds and arrangements He can create. While the object of God's natural knowledge is possible future probabilities, the object of free knowledge is actual and absolute future probabilities. Middle knowledge, on the other hand, has conditional future possibilities that are between the possible and the actual as an object. With His middle knowledge, God knows how to propose what is not metaphysically necessary but possible. God knows the range of possible worlds thanks to his Natural knowledge. He knows the appropriate range of worlds with His middle knowledge. With His free knowledge, he knows the real world. The most striking aspect of the middle knowledge doctrine concerns how God knows the possible future. Middle knowledge theory not only provides room for human freedom but also offers God the choice to create free creatures. By knowing how humans make free choices under possible circumstances, God can achieve His ultimate purpose of creation. Thus, using his counterfactual knowledge, He can construct a whole world without destroying the freedom of creation because what people will do freely under different conditions has already been put into the equation by God. According to this theory, divine foreknowledge does not prevent man from performing free actions.

Anahtar Kelimeler:

Din Felsefesi, İlahi Ön Bilgi, Orta Bilgi, Zaman, Molinizm, Özgür İrade
Philosophy of Religion, Divine Foreknowledge, Middle Knowledge, Time, Molinism, Free Will

Sunum Videosu

Lisans

Telif Hakkı (c) 2022 Dr. İbrahim Halil Dündar
Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.