1985-2022 Yılları Arasında Yapılan 21 Tez Çalışmasında İbnü’l-Arabî’nin İnterdisipliner Açıdan İncelenmesi

Hamza Köşker

doi:10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.205

Hamza Köşker (Yüksek Lisans Öğrencisi) Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara, Türkiye 0000-0003-0308-1478

DOI:

10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.205

Nasıl Atıf Yapılır?

Köşker, Hamza . "1985-2022 Yılları Arasında Yapılan 21 Tez Çalışmasında İbnü’l-Arabî’nin İnterdisipliner Açıdan İncelenmesi". TSBS Bildiriler Dergisi 2 (2022), https://doi.org/10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.205

Zotero Mendeley EN EndNote

1985-2022 yılları arasında 21 tez çalışmasında İbnü’l-Arabî ile ilgili olanlar tespit edilip incelenmiştir. Pek çok disiplinin bu konuda çeşitli çalışmalar yaptığı ancak diğer disiplinleri de kapsayacak şekilde bütüncül yaklaşımları eksik bıraktığı veya dâhil etmediği saptanmıştır. Bu çalışma bahsedilen açığın kapatılmasına katkı sağlamak üzere şekillendirilmiştir. İbnü’l-Arabî’nin çok sayıda bilim ve anabilim dalında farklı yönleriyle ele alındığına vurgu yapılmıştır. Bu yönler belirli bir usul takip edilerek gündeme getirilmeye çalışılmıştır. Tespitler doğrultusunda İbnü’l-Arabî bağlamında yapılan çalışmalar temel İslam bilimleri, felsefe ve din bilimleri gibi bölümlerle sınırlı kalmamış ilahiyat fakültelerinin hemen her bölümü ve anabilim dalına yayılmıştır. İlaveten sosyoloji ve antropoloji, sahne sanatları ile kamu yönetimi gibi ilahiyat haricindeki bilim dallarında çok farklı yönleriyle incelendiği tespit edilmiştir. Bu anlamda çalışmayı diğerlerinden ayıran en belirgin özellik İslam dünyasının tarih boyunca yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerden olan İbnü’l-Arabî’ye daha genel çerçeveden bakabilme olanağı sağlayacak olması ve interdisipliner yönünün ortaya çıkarılmasıdır. Çalışmada Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Tez Merkezi’ndeki verilerden istifade edilmiştir. Belirtilen yıllar arasında on bir yüksek lisans ve on doktora tezine odaklanılmıştır. Her bir çalışmanın farklı konular, farklı bilim ve anabilim dallarından olmasına içeriklerinin İbnü’l-Arabî penceresinden oluşturulmasına ve bütüncül yelpazeye katkı sağlamasına çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar bilim ve anabilim dalları merkeze alınarak tasnif edilip sunuma hazır hale getirilmiştir. Burada oluşturulmaya çalışılan düşünce Mevlana’nın Mesnevî’sindeki fil hikâyesi minvalindedir. Her bir araştırmanın bilim dünyasına katkı sağladığının altı çizilmiş fakat bütün ortaya konulamadığından İbnü’l-Arabî için “o” diyebilmenin de imkânı sorgulanmıştır. Sonuç olarak bu çalışma yapılan tezlerden istifade edilerek bütüncül bir bakış açısıyla İbnü’l-Arabî’ye farklı bir yönden ışık tutmuştur. Ülkemizde interdisipliner bakış açısıyla gündeme getirilebilecek sayısız konuya vurgu yapılmıştır. İbnü’l-Arabî’nin ortaya koyduğu “vahdet-i vücud” kavramı kamu yönetimi anabilim dalında ele alınıp “devlet” kavramının anlaşılmasına ve anlamlandırılmasına yönelik bir çalışmaya konu olmuştur. Bunun gibi pek çok kavramın alakasız gibi görülen disiplinlerde çok farklı roller ortaya koyabileceğinin altı çizilmiştir. Nitekim İslam medeniyetinin oluşması ve ürün vermeye başlamasında, Avrupa’nın Rönesans ve Aydınlanma dönemine girmesinde farklı bilimlerin bir konu üzerinde durabilmeleri, eldeki bilgileri bütüncül okuyabilmeleri ciddi katkılar sağlamıştır. Bu bağlamda kavramların ve şahsiyetlerin, bilimsel metotlar eşliğinde keşfedilme, anlaşılma ve açıklanmasını sağlayan çalışmaların desteklenmesinin önem arz ettiği düşünülmektedir.

21 theses/dissertations written about Ibn al-ʿArabī between 1985 and 2022 were identified and examined. It is apparent that many disciplines have carried out various studies on this issue, but they failed to incorporate holistic approaches or to include insights from other disciplines. The present study was undertaken to help close this gap. It emphasized that different aspects of Ibn al-ʿArabī have been studied in many scientific branches and scholarly areas. These aspects were put on the agenda by following a specific methodology. It was found that studies carried out on Ibn al-ʿArabī were not limited to such fields as basic Islamic sciences, philosophy and religious sciences, but they were spread to almost every department and division within faculties of theology. In addition, it was found that this issue has been examined in terms of many different aspects in disciplines other than theology, such as sociology, anthropology, performing arts and public administration. In this respect, what distinguishes the present study from others is that it not only gives the opportunity to take a global look at Ibn al-ʿArabī, one of the key scholarly figures that the Islamic world has raised so far, but it also reveals the interdisciplinary aspects of the issue. In the study, the data obtained from the National Thesis Center of the Council of Higher Education were used. 11 master's theses and 10 doctoral dissertations completed between 1985 and 2022 were examined. During the sampling process, it was made sure that each study belonged to different areas and departments, that the contents of the studies were created through the perspective of Ibn al-ʿArabī and that they contributed to the holistic spectrum. The results were categorised and prepared for presentation based on branches of sciences and departments. The idea introduced here resembles the elephant story in told Mawlānā Rūmī's Mathnawi. It was highlighted that each study contributed to the world of science, but because of the lack of a holistic perspective, the prospect of saying "he" for Ibn al-ʿArabī was also questioned. As a result, by using the theses and dissertations sampled, this study shed light on different aspects of Ibn al-ʿArabī from a holistic point of view. It emphasized a variety of issues that could be brought to the agenda from an interdisciplinary perspective in our country. Introduced by Ibn al-ʿArabī, the concept of " waḥdat al-wudjūd" was addressed in a thesis written in public administration and was the subject of a study to appreciate and make sense of the notion of "state". It was stressed that many concepts like this can play quite different roles in disciplines that are apparently irrelevant. This is because different sciences’ focusing on a particular subject and their processing the information holistically made significant contributions, not only to the formation of Islamic civilization and its beginning to yield its products but also to Europe's entry into the Renaissance and the Enlightenment period. In conclusion, it is essential that we should support the studies that help concepts and personalities be discovered, understood, and explained through scholarly methods.