Malay Dünyasında Reformist Bir Hareket Olarak Kaum Muda: Endonezya ve Malezya Örneği

Eyyüp Tuncer

doi:10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.211

Dr. Eyyüp Tuncer Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Gaziantep, Türkiye 0000-0003-1907-9065

DOI:

10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.211

Nasıl Atıf Yapılır?

Tuncer, Eyyüp . "Malay Dünyasında Reformist Bir Hareket Olarak Kaum Muda: Endonezya ve Malezya Örneği". TSBS Bildiriler Dergisi 2 (2022), https://doi.org/10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.211

Zotero Mendeley EN EndNote

Bu araştırmada Endonezya merkezli reformist bir hareket olan Kaum Muda incelenmiştir. İçtihat, tecdit ve ıslah düşüncesini savunan bu zümreye göre asıl kaynaklara (الرجوع إلى الأصل) dönülmesi gerekir. Zira saf ve katışıksız bir İslam anlayışı için “Kur’ân ve Sünnete Dönüş” kaçınılmazdır. “Kembali kepada al-Quran dan Sunnah” olarak ifade edilen bu motto, Minangkabau’da başlayıp ardından Endonezya’nın diğer şehirlerine sirayet etmiş ve nihayetinde Malay dünyasında Malezya gibi bölgeleri etkisi altına almıştır. Ancak bu hareketin Endonezya ve Malezya’daki yansımaları arasında büyük bir farklılık dikkat çekmektedir. Bu çalışmada bu farklılığın nedenleri irdelemekte ve daha sonraki süreçte Nusantaralı halkların dini anlayışlarını ne derece etkilediği ve buna bağlı olarak günümüzde bu etkinin boyutu araştırılmaktadır. Kaum Muda’nın ortaya çıkış nedenleri, iddiaları ve hangi dinî anlayışa davet ettikleri meselesi önemlidir. Zira bölgede Kaum Muda (reformistler) ve Kaum Tua (gelenekselciler) arasındaki gerilimin neticesinde farklı dinî yaklaşımlar sergilenmiştir. Bu çalışmada reformistlerin geriye bıraktıkları eserler incelenmiş; dinî anlayışları tasvir edilmiş ve son olarak Ortadoğu ile olan bağlantılarından hareketle iddiaları analiz edilmiştir. Kaum Muda’nın ortaya çıkmasıyla bölgede dinî alanda ciddi tartışmalar baş göstermiş, Nusantaralılar reformist ve gelenekselci olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Nusantara tarihinde şahıslar arasındaki birkaç tartışma ve Adat-Padri arasındaki çatışma müstesna kabul edildiğinde ilk kez kamuoyunun ciddi bir şekilde karşı karşıya geldiği, karşılıklı reddiyelerin yazıldığı ve ülke sathında önemli bir etki bıraktığı söylenebilir. Bu gruplaşmalar daha sonra reformist cephede Muhammediyye, Persis; gelenekselci cephede ise Nahdatü’l-ulemâ gibi kurumların ortaya çıkmasıyla neticelenmiştir. Bu kurumların günümüzde etkin bir şekilde varlıklarını korudukları dikkate alındığı aslında Kaum Muda ve Kaum Tua’nın kurumsallaştığı ve etkisinin devam ettiği görülmektedir. Bütün bu hâdiselerden sonra özellikle asıl kaynaklara dönüş anlayışına bağlı olarak tefsir ilmi İslami ilimler hiyerarşisinde ilk sıraya yerleşmiş ve bunun zorunlu bir neticesi olarak “fıkıh medeniyeti” olarak tasvir edilen İslam medeniyeti Endonezya gibi ülkeler açısından “tefsir medeniyetine” doğru bir ivme kazanmıştır. Reformistlerin açtığı dinî kurumların müfredatlarında bu etki açıkça hissedilmektedir.

Kaum Muda, a reformist movement based in Indonesia, was examined in this research. According to this group, which defends the idea of ijtihad, tajdid, and improvement, it is necessary to turn to the main sources (الرجوع إلى الأصل). Because “Returning to the Qurʾān and Sunnah” is inevitable for a mere and pure understanding of Islam. This motto, expressed as “Kembali kepada al-Quran dan Sunnah”, started in Minangkabau and then spread to other cities of Indonesia and eventually affected regions such as Malaysia in the Malay world. However, there is a big difference between the reflections of this movement in Indonesia and Malaysia. In this study, the reasons for this difference are examined, and the extent to which it affects the religious understanding of the peoples of Nusantara in the later process and, accordingly, the extent of this effect today is investigated. The reasons for the emergence of Kaum Muda, its claims, and the issue of which religious understanding they invite are important. Because different religious approaches have been exhibited in the region as a result of the tension between Kaum Muda (reformists) and Kaum Tua (traditionalists). In this study, the works left behind by the reformists were examined; their religious understandings were described, and finally, their claims were analyzed based on their connections with the Middle East. With the emergence of Kaum Muda, serious religious debates arose in the region, and the Nusantara people were divided into two groups as reformist and traditionalist. In the history of Nusantara, it can be said that when the few discussions between individuals and the conflict between Adat-Padri were considered exceptional, it was the first time that the public faced serious confrontations, mutual refusals were written, and it had a significant impact on the country. Later, these groupings resulted in the emergence of institutions such as Muhammadiyah, Persis on the reformist front, and Nahdlatul-ulama on the traditionalist front. Considering that these institutions are effectively maintaining their existence today, it is seen that Kaum Muda and Kaum Tua have been institutionalized, and their influence continues. After all these events, especially depending on the understanding of returning to the original sources, the science of tafsir took the first place in the hierarchy of Islamic sciences, and as a necessary consequence of this, the Islamic civilization, which was described as the “civilization of fiqh”, gained momentum towards the “civilization of tafsir” for countries such as Indonesia. This effect is clearly felt in the curricula of religious institutions opened by the reformists.