Senâullah Pânipetî ve (et-Tefsîrü’l-Mazharî) Eserindeki Kıraat Olgusu Recitations Differences, Interpretation, Novel, Reading, Commentators, Fiqh, Tafsir Al-Mazhari The Case of Recitations in Work of Senaullah Panipati (Tafsīr al-Maẓharī)
Özet
Bir millet, ancak ilim insanları ve âlimleri ile ve bu âlimlerin takdir ve tebcil edilmeleri ve fazilet ve konumlarının ortaya konulması ile kalkınıp gelişebilir. Bu nedenle projektörleri, eşsiz bir âlim ve büyük bir fakih olan ve aynı zamanda tefsir ve fıkıh ilimleri başta olmak üzere dini ilimlerin her alanında çok güçlü bir derinliğe sahip olan İmam el-Mazhari ve onun metodolojisine tutmak gerekmektedir. Müellifin “et-Tefsîrü’l-Maẓharî” adlı eseri, çok çeşitli ilimleri içermesi nedeniyle tefsir alanında kaleme alınmış en güzel eserlerden birisidir. Onun öne çıkan bazı ayrıcalıkları eseri diğerlerinden farklı kılmıştır. Bu tefsirde, imamın her ilim alanındaki yol ve yöntemini ortaya koyacak çok sayıda enfes ve değerli bilgi yer almaktadır ki bu dağınık bilgileri derleyip toplayacak ve kıraat yönleri üzerinde duracak araştırmacılara ihtiyaç bulunmaktadır. Özellikle biyografi kitaplarının onun sadece ad, lakap ve eserlerinin isimlerini zikretmekle yetindiklerini ve ailesi ve yetiştiği ortam hakkında çok fazla bilgiye yer vermediklerini görünce bu konudaki arzular daha da artmıştır. Çalışmada; imamın ilim yolundaki seyahatleri, hocaları, öğrencileri, eserleri ve fıkhi mezhebinden bahsedilmiş, ardından tefsiri tanıtılarak bu tefsiri telif etme sebeplerine değinilmiştir. Daha sonra, müellifin tefsirinde; nüzul sebeplerini zikretmesi, dilsel yönleri ele alması, şiirleri delil göstermesi, gramer kurallarını kanıt olarak alması, usuli meselelere ilgisi, hadislerin sıhhat ve zayıflık derecelerine önem vermesi, fıkhi konularda ihtilafın asıl nedenlerine değinmesi, icma ve ittifak konularını ele alması, kelimelerin sözlük ve terim anlamlarını zikretmesi, ahkam ayetlerinin tefsirinde farklı konulara değinmesi, fıkhi görüşler arasında tercihte bulunması, ahkam ayetlerinde nâsih ve mensuhtan bahsetmesi ve gene ahkam ayetlerinin tefsirinde kendisinden önceki âlimlerin görüşlerine yer vermesi gibi müellifin tefsirinde izlediği yol ve yöntemi ele alınmıştır. Aynı zamanda bu çalışmada, kıraatler ilmiyle ilişkili olduğundan, İmam Mâzharî, ayetlerin tefsirinde kıraatler ilmine büyük önem vermiştir, kıraatler arasında tercih yapma ve bu tercihin dayandığı kriterleri ele almıştır. Kıraatler ilminin ve Kur'an tefsiriyle ilişkisinin önemi nedeniyle, bu çalışma bu değerli alimin hayatını ve ilim arayışındaki yolculuğunu, hocalarını ve talebelerini ele almaktadır; çünkü bu büyük alimin bu ilimdeki katkıları büyüktür. Bu ilmin tanımlanması ve kıraatlerin farklılıklarının ve gelişiminin açıklanması, kıraatlerin tefsire etkisi ve bazı terimlerin tanımlanması gerekmektedir. Örneğin: Kıraat ile rivayet, yol ve yüzey arasındaki farklar ve bu ilme özgü bazı terimlerin tanımlanması, kıraatlerin kabulü açısından kıraatlerin kategorilerine ve tefsir açısından kıraatlerin kategorilerine ve kıraatlerin farklılığından kaynaklanan hikmetlerin ele alınması gerekmektedir.
* Bu çalışma Prof. Dr. Şaban KARASAKAL, devam eden ‘‘Mazharî Tefsirinde Kıraat Olgusu” başlıklı doktora tezi esas alınarak hazırlanmıştır (Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu, Türkiye, 2024).
A nation can only develop and improve with its scholars and scholars and with the appreciation and admiration of these scholars and the display of their virtues and positions. Therefore, it is necessary to direct the spotlights to Imam Al-Mazhari and his methodology, who is a unique scholar and a great jurist and who also has a very strong depth in every field of religious sciences, especially in the sciences of tafsir and jurisprudence. The author's work "Tafsir al-Maẓharī" is one of the most beautiful works written in the field of tafsir because it includes a wide variety of sciences. Some of its prominent privileges make the work different from others. This tafsir contains a lot of exquisite and valuable information that will reveal the imam's path and method in every field of science, and there is a need for researchers who will compile and collect this scattered information and focus on the aspects of recitation. Especially when we see that the biography books are content with mentioning only his name, nicknames and the names of his works and do not give much information about his family and the environment in which he was raised, the desire for this subject has increased even more. In the study; the journeys of the imam on the path of knowledge, his teachers, students, works and his school of jurisprudence are mentioned, then his commentary is introduced and the reasons for writing this commentary are mentioned. Later, in the author's commentary; The author's way and method in his interpretation have been discussed, such as mentioning the reasons for revelation, addressing linguistic aspects, citing poems as evidence, taking grammatical rules as evidence, his interest in procedural issues, giving importance to the degrees of authenticity and weakness of hadiths, touching upon the main reasons for disagreement in jurisprudential issues, addressing the issues of ijma and unanimity, mentioning the lexical and terminological meanings of words, touching upon different issues in the interpretation of the verses of rulings, making choices between jurisprudential opinions, mentioning abrogated and abrogated in the verses of rulings, and again including the views of the scholars before him in the interpretation of the verses of rulings. Also, in this study, since it is related to the science of recitations, Imam Mazhari gave great importance to the science of recitations in the interpretation of verses, and he dealt with making choices between recitations and the criteria on which this choice is based. Due to the importance of the science of recitations and its relationship with the interpretation of the Quran, this study examines the life of this valuable scholar and his journey in the search for knowledge, his teachers and students; because the contributions of this great scholar to this science are great. It is necessary to define this science and explain the differences and development of recitations, the effect of recitations on interpretation and the definition of some terms. For example: The differences between recitation and narration, path and surface and the definition of some terms specific to this science, the categories of recitations in terms of acceptance of recitations and the categories of recitations in terms of interpretation and the wisdoms arising from the differences of recitations should be addressed.
* This article is the revised and developed version of conference presentation entitled “The Case of Recitations in Work of Senaullah Panıpati (Tafsīr Al-Maẓharī)”, orally delivered at the 4th Turkish Symposium of Social Sciences.
Anahtar Kelimeler:
Sunum Videosu
Referanslar
- Kaynakça | References
- Babânî, İsmâil b. Muhammed Emin b. Mir Selim. Hediyyetü’l-Ârifin Esmâü’l-Müellifin ve Âsâru’l-Musannifin, İstanbul: El-Behiyye Matbaası, 1951.
- Beyhakī, Ahmed b. El-Hasan b. Ali b. Musa el-Hüsrevcirdi. Es-Sünenü’l-Kubrâ. nşr. M. A. Ata, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- Cessâs, Ahmed b. Ali Ebû Bekir er-Râzi. El-Fusûl fi’l-Usûl. Kuveyt: Evkaf Bakanlığı, 1994.
- Hasenî, Abdülhay. Nüzhetü’l-Havâtır. Haydarâbâd: Dâiretü’l-maârifi’l-Osmâniyye, 1970.
- İbn Emir Hac, Ebû Abdullah, Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. (İbnu’l-Muvakkit el-Hanefi). Et-Takrir ve’t-Tahbir ala Tahriri’l-Kemal b. El-Hemmam. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
- İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvakküddin Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. El-Muğnî Li İbni Kudâme. Kahire: Mektebetü’l-Kahira, 2010.
- İbn Mücâhid, Ahmed b. Musa b. El-Abbas et-Temimi, Ebû Bekir. Es-Seb’a fi’l-Kıraat. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1980.
- İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ebû’l-Abbas Ahmed b. Abdulhalim. Mecmûu’l-Fetâvâ, nşr. A. B. M. B. Kâsım. Medine-i Münevvere: Mucemma’ Melik Fahd Mushaf Matbaası, 1995.
- Kâsânî, Alâuddin, Ebû Bekir b. Mes’ûd b. Ahmed El-Hanefi. Bedâiu’s-Sanâi‘ fi Tertibi’ş-Şerâi’. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
- Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed. El-Hâvi el-Kebir fi Fıkhî Mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî. nşr. Ali Muhammed Muavvad, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
- Nedvî, Ebü’l-Hasan. El-Mektebetü’l-Kur’âniyye fi’l-Hind fi’l-Karni’s-Sâni Aşara el-Hicri. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2017
- Saîdî, Ebû Hasan, Ali b. Ahmed b. Mükrim. Haşiyetü’l-Adevî ala Şerhi Kâfiyeti’t-Tâlib er-Rabbânî. nşr. Yusuf eş-Şeyh Muhammed el-Bekaî, Beyrut: Dâru’l-Fikir, 1994.
- Sem’ânî, Ebû’l-Muzaffer, Mansur b. Muhammed b. Abdulcebbar b. Ahmed el-Merûzi. Kavaidi’l-Edille fi’l-Usul. nşr. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmâil eş-Şâfiî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
- Senâullah, Muhammed. Tefsiru’l-Mazhâri, nşr. Gulam Nebi et-Tunusi. Pakistan: Mektebetü’r-Rüşdiyye, 1992.
- Siyâlikûtî, Muhammed Beşir. El-İmamü’l-Mecd el-Muhaddis eş-Şah Veliyyullah ed-Dehlevî Hayatühû ve Da’vetühû. Beyrut: Dâr İbn Hazm, 1999.
- Tâhir, Muhammed b. Yakup Fîrûzâbâdî. Neylü’s-Sâirin fi Tabakâti’l-Müfessirin. Pakistan: Mektebetu’l-Yemân, 2000.