e-ISSN: 2980-3543
Başlangıç: 2021
Sıklık: Yılda Bir
Düzenleyen: AYBÜ & Oku Okut Derneği

Tefsir - Kıraat

Kur’an’ın Nüzul Sürecinde Kadının Muvâfakaâtına Dair İnen Âyetler The Verses on the Consent of the Women in the Process of the Revelation of the Qur'an

Zehra Buğdaycı (Yüksek Lisans Öğrencisi) Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Yazar 0009-0005-8874-8201

Nasıl Atıf Yapılır

Buğdaycı, Zehra . "Kur’an’ın Nüzul Sürecinde Kadının Muvâfakaâtına Dair İnen Âyetler". TSBS Bildiriler Dergisi 4 (2024), 181-195,

Zotero Mendeley EN EndNote

Özet

Yirmi üç yıllık nüzul sürecinde hitap ettiği toplumun düşünce dünyasını şekillendiren Kur’an-ı Kerim, müntesiplerinin günlük pratiklerine varana kadar hayatına dokunan ilahi bir kitaptır. Araştırmanın konusu, Kur’an’ın nüzul sürecinde kadınların muvâfakatı ile inen ayetlerdir. Nüzul sebepleri dikkate alınarak belirli kadın sahabiler çerçevesinde konu işlenecektir. Kadın ve erkeğin toplumsal cinsiyet rolleri ve kadının toplumsal düzeyde değeri hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Tefsir alanında yapılan çalışmalarda ise ilk dönem müfessirlerin ataerkil toplumsal ve geleneksel şartlarda yaşamaları, daha çok İsrailiyattan kaynaklı asılsız bilgileri kullanmaları neticesinde kadına hak ettiği değeri vermedikleri yadsınamaz bir gerçektir. Bu değersizleştirmelerin sözüm ona kadınların yaratılıştan getirdikleri noksanlık, fitne aracı olmaları gibi yorumlarla bağlantı kurularak yapıldığı aşikârdır. Araştırmada konu olarak Kur’an’ın indirildiği süreçte kadınların muvâfakatı ile inen ayetlerin seçilmesi, son dönemlerde İslamiyet’te kadına dair olumsuz söylemlerin artması nedeniyle bu konuyla alakalı çalışmalara katkı sunmaktır. Kaynak taraması yöntemiyle yapılan araştırmada, kadınların temennisi üzerine inen ayetlere farklı bir bakış açısıyla yaklaşım sergilenmiştir. Çalışma, nassın içeriğine ideolojik yaklaşan ve nastan ziyade yerel kültüre göre kadının İslam’daki yerini değersizleştirmeye çalışan yaklaşımlara karşı bir argüman üretmek amacıyla hazırlanmıştır. Kadınların hor görüldükleri bir halden Kur’an ile istekleri dikkate alınıp sorunları çözülerek, hayata dair faaliyetlerini iyi bir şekilde icra edebilecekleri konuma getirilmelerinin anlatıldığı bu çalışma tefsir alanyazınındaki ‘kadın’ ile ilgili çalışmalara katkı sağlayacaktır. Vahyedildiği toplumun Kur’an öncesi yaşantısını bilmek ilahi hitabı doğru anlamayabilmenin yollarındandır. Varlıklara hak ettiği değeri kazandıran bir söylemi olan ilahi hitabın kadınların haklarına dönük sunduğu argümanları daha iyi anlamak adına öncelikle Kur’an’ın hitap tarzıyla alakalı kısa bilgiler verilip cahiliye dönemindeki kadının durumuna değinilmiştir. Ayetlerle layık olduğu değeri bulan kadının isteklerinin, o an indirilen ayetlerle uyuştuğunu anlatabilmek açısından önce muvâfakaâta ve muvâfakaâtın imkanına dair bilgiler verilmiştir. Kadınların horlandıkları ve yaşamsal haklarının bile kısmen ellerinden alındığı bir halden Kur’an ile istekleri dikkate alınıp sorunları çözülerek, hayata dair faaliyetlerini iyi bir şekilde icra edebilecekleri konuma getirilmeleri verilen örneklerle anlatılmaya çalışılmıştır. Çalışma sonucunda cahiliyeden asrısaadete giden yolda Kur’an’ın, sosyokültürel bağlamda kadına çok değer verdiği, kadın ve erkeğe dair bir ayrımcılığın olmadığı ve tarih ötesi için kadın hakkında olumlu mesajlar içerdiği sonucuna ulaşılmıştır.


* Bu çalışma 4. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda sözlü olarak sunulan “Kur’an’ın Nüzul Sürecinde Kadının Muvâfakaâtına Dair İnen Âyetler adlı bildirinin içeriği geliştirilerek üretilmiş hâlidir.

The Holy Qur'an, which shaped the world of thought of the society it addressed during its twenty-three years of revelation, is a divine book that touches the lives of its followers down to their daily practices. The subject of this research is the verses that were revealed with the compliance of women in the process of the Qur'an's revelation. Taking into account the reasons for the revelation of the Qur'an, the subject will be discussed within the framework of certain female sahabahs (companions). Many studies have been conducted on the gender roles of women and men and the value of women at the social level. In the studies conducted in the field of tafsir, it is an undeniable fact that the first period commentators did not give women the value they deserved as a result of living in patriarchal social and traditional conditions and using unfounded information mostly originating from Israeliyat. It is obvious that these devaluations were supposedly made in connection with interpretations such as the flaws that women bring from creation and being a means of sedition. The selection of the verses that were revealed with the compliance of women during the period when the Qur'an was revealed as the subject of the research is to contribute to the studies on this subject due to the increase in negative discourses about women in Islam in recent times. In the research, which was conducted through a literature review method, the verses that were revealed upon the wish of women were approached from a different perspective. The study has been prepared to produce an argument against the approaches that approach the content of the verse ideologically and try to devalue the place of women in Islam according to local culture rather than the verse. This study, which describes how women were brought from a state where they were despised to a position where they could perform their activities in life well by taking their requests into consideration and solving their problems with the Qur'an, will contribute to the studies on 'women' in the tafsir literature. Knowing the pre-Qur'anic life of the society to which it was revealed is one of the ways to understand the divine address correctly. In order to better understand the arguments presented by the divine address, which has a discourse that gives beings the value they deserve, towards the rights of women, first of all, brief information about the Qur'an's style of address was given and the situation of women in the ignorance period was mentioned. In order to explain that the wishes of the woman, who finds the value she deserves with the verses, are in harmony with the verses revealed at that moment, first information about the muwafaqaat and the possibility of muwafaqaat is given. It has been tried to explain with the examples given that women have been brought to a position where they can perform their activities in life in a good way by taking into account their wishes and solving their problems with the Qur'an from a state where they were despised and even their vital rights were partially taken away. As a result of the study, it has been concluded that the Qur'an, on the way from jahiliyya to asr al-saadah, values women very much in the sociocultural context, there is no discrimination between men and women, and it contains positive messages about women for beyond history.


* This article is the revised and developed version of conference presentation entitled “The Verses on the Consent of the Women in the Process of the Revelation of the Qur'an”, orally delivered at the 4th Turkish Symposium of Social Sciences.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Asr-ı Saadet, Hicrette Kadın, İfk Hadisesi, Ümmü Seleme
Tafsir, Asr al-Saadah, Women in Hijrah, Ifk Incident, Umm Salama

Sunum Videosu

Referanslar

  • Aksu, Ali. “İfk Olayı Üzerine Bir Değerlendirme (Sebep ve Sonuçları Açısından)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (Haziran 2004), 1-21.
  • Alpaydın, Mehmet Akif. “Kur’an’da Allah-İnsan İlişkisinin Müşahhas Bir Örneği: Muvâfakat Hâdisesi”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/10 (Aralık 2016), 99-136.
  • Aydın, Mehmet Âkif. “Kadin”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 2001. Erişim 26 Ocak 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/kadin
  • Aynur, Hatice Şahin. “Ayetler Işığında Cahiliyeden İslam’a Kız Çocuğu/Kadın Haklarının Tahvîli”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 19/2 (30 Eylül 2019), 479-518. https://doi.org/10.33415/daad.575458
  • Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 24. Basım, 2013.
  • Çağrıcı, Mustafa. “Asabiyet”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 1991. Erişim 22 Ocak 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/asabiyet
  • Demirci, Muhsin. Tefsirde Metodolojik Sorunlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
  • Demirci, Muhsin. Kur’an ve Yorum. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2. Basım, 2014.
  • Derveze, İzzet. Kur’an’a Göre Hz. Muhammed (s.a.v). çev. Mehmet Yolcu. 2 Cilt. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2. Basım, 2012.
  • Durmuşoğlu, Kadriye- Kurt, Abdurrahman. “Üç Kur’an Yorumunda Kadının Ötekiliği” 17/2 (2008), 621-648.
  • Ebussuûd Efendi. Ebussuûd Tefsiri (İrşâd-ı Aklı Selîm İlâ Mezâyây-ı Kitab-il Kerîm). çev. Ali Akın. 12 Cilt. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2006.
  • eBuhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’s Sahîh, Dârü’l-Hadîs, Kahire ts.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. çev. Sadreddin Gümüş, Nedim Yılmaz. 7 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
  • Suyûtî, Celâlüddin. İtkân el-fî ulûmi’l-Kur’ân. 3.Baskı, Beyrut 1996.
  • Fayda, Mustafa. “Cahiliye”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 1993. Erişim 22 Ocak 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/cahiliye
  • Günaltay, Şemsettin. “İslamdan Önce Araplar Arasında Kadının Durumu, Aile ve Türlü Nikâh Şekiller”. Belleten 15/60 (20 Ekim 1951), 691-708. https://dergipark.org.tr/en/pub/ttkbelleten/issue/79315/1337463
  • Gürkan, Salime Leyla. “Yahudi ve İslâm Kutsal Metinlerinde İnsanın Yaratılışı ve Cennet’ten Düşüşü”. İslam Araştırmaları Dergisi 9 (01 Ocak 2003), 1-48. https://dergipark.org.tr/en/pub/isad/issue/68742/1081031
  • Hamidullah, Muhammed. Kur’an-ı Kerim Tarihi. çev. Abdülaziz Hatip, Mahmud Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, 2022.
  • İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât. çev. Abdulbâkî Güneş, Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 3. Basım, 2012.
  • Kandemir, M. Yaşar. “Ümmü Seleme”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Ocak 2024. Erişim 13 Ocak 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/ummu-seleme
  • Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 7. Basım, 2020.
  • Kesir, İbn. İbn Kesir Büyük Kur’an Tefsiri (Tefsir’ül Kur’an’il-Azim). çev. Abdülvehhab Öztürk. 10 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2017.
  • Keskin, Aydın. Klasi̇k Dönem Fikhî Tefsi̇rlerde Kadin ve Ai̇le. Kayseri: T.C. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 2022.
  • Kutub, Seyyid. Fî Zılâl-il Kur’an. çev. Salih Uçan vd. 10 Cilt. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1991.
  • Mevdûdî, Ebu’l Al’a. Tefhimu’l Kur’an. çev. Muhammed Han Kayanî vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 1996.
  • Özsoy, Ömer. ‘‘Nasr Hamid Ebu Zeyd' in Nass-Olgu İlişkisi Bağlamında Ulumu'l-Kur'an'ı Eleştirisi’’. İslamî Araştırmalar 7/3-4 (1994), 237-24
  • Öztürk, Mustafa. Cahiliyeden İslamiyet’e Kadın. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Basım, 2015.
  • Öztürk, Mustafa. “Türkiye V. Dini Yayınlar Kongresi Kadın Konulu Dini Yayınlar”. Klasik Tefsir Kaynaklarında Kadın İmgesi. 45-91. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
  • Taberî, Muhammed b. Cerir. Taberi Tefsîri. çev. Hasan Karakaya- Kerim Aytekin. 9 Cilt. İstanbul: Hisar Yayınevi, 1996.
  • Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. Esbâbü Nüzûli’l-Kur’ân. çev. Necdet Çağıl, Necati Tetik. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
  • Yaman, Ahmet. “Zihâr”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 2013. Erişim 28 Ocak 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/zihar
  • Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Merve Yayınları, 2012.
  • Yıldız, Tuba. Nur Suresinde Geçen İfk Hadisesinin Ahlak Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
  • Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Cârullah Mahmûd b. Ömer. El-Keşşâf ‘an Hakā’i̇ki Ğavâmi̇di’t-Tenzîl ve “Uyûni̇”l-Ekāvîl Fî Vucûhi̇’t-Te’vîl. çev. Ahmet Alim vd. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2018.

Lisans