Kemâleddin İbnü’l-Hümâm’a Göre Peygamberliğin Gerekliliği The Need for Prophethood According to al-Kamal Ibn al-Humam

İnsanlığın peygamberlere ihtiyacı ve peygamber göndermenin gerekliliği İslam düşüncesinde üzerinde en çok durulan konulardan biridir. Nübüvvetin gerekliliği konusu, birey ya da toplumun vahiy ve peygambere ihtiyaç duyup duymadığı, ihtiyaç duyuyorsa bunun hangi alanlarda olduğu tartışmasını içermektedir. Allah’ı bulmak için peygamber gerekli midir? Allah’ın peygamber gönderme zorunluluğu var mıdır? Akıl kendi başına, peygamberlerin getirdiği dinî ve ahlâkî ilkelere ulaşabilir mi? İyi ve kötünün bilinmesinde peygamberin bildirimi gerekli midir? Kendilerine peygamberin daveti ulaşmayan toplumların ibadet sorumlulukları ne düzeydedir? gibi sorular nübüvvete duyulan ihtiyaç kapsamında ele alınmaktadır. Biz bu tebliğde, 790 (1388) - 861 (1457) yılları arasında yaşamış bir İslam âlimi olan Kemâleddin İbnü’l- Hümâm’ın peygamberliğin gerekliliği hususundaki görüşlerini konu edindik. Onun görüşlerini el-Müsâyere fi’l-ʿaḳāʾidi’l-münciye fi’l-âḫire’ isimli eserinden hareketle tespite çalıştık. Ayrıca İbnü’l-Hümâm’ın öğrencisi Kemâleddin İbn Ebû Şerif el-Makdisî tarafından kaleme alınan, eserin şerhi olan el-Müsâmere’den de istifade ettik. İbnü’l-Hümâm’ın görüşleri, eserinde peygamberlik konusunu içermesi ve Hanefi/Mâtürîdî ekole mensup bir fakih ve mütekellim olması açısından dikkat çekmektedir. İnsanların peygamberlere ihtiyacı olduğunu ancak Allah’ın peygamber göndermek zorunda olmadığını, salt akıl ile peygamberin getirdiği esasların tespitinin mümkün olmadığını ve iyilik-kötülüğün bilinmesinde peygambere ihtiyaç duyulduğu konularını irdeledik. Ayrıca peygamberlik neden gereklidir? sorusuna İbnü’l-Hümâm’ın verdiği cevapların, günümüz açısından taşıdığı anlama da işaret etmeye gayret ettik. Böylece çalışmamızda, İbnü’l-Hümâm’ın peygamberliğin gerekliliği meselesine dair görüşleri, bütüncül bir bakış açısı ile yansıtılmaya çalışıldı.