Osmanlı Arşiv Vesikalarında Muzır Musiki Kavramı

İrfan Yiğit

doi:10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.169

Dr. İrfan Yiğit İstanbul Sebahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul, Türkiye Yazar 0000-0002-7265-1991

DOI:

10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.169

Nasıl Atıf Yapılır

Yiğit, İrfan . "Osmanlı Arşiv Vesikalarında Muzır Musiki Kavramı". TSBS Bildiriler Dergisi 2 (2022), https://doi.org/10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.169

Zotero Mendeley EN EndNote

Musiki ile ilgili ilk eserleri meydana getiren Mısır, Grek/Yunan filozofları ve Farabî, İbn-i Sina, Safiyyüddin Urmevî, Abdulkadir Merağî gibi sistemci okul musikicileri çeşitli sınıflandırmalar yaparak bir sistem oluşturmaya çalışmışlardır. Bu alimlerin eserlerinde yaptıkları sınıflandırmalar “sesin oluşumu” ile başlamış zamanla farklı kavramlarla devam etmiştir. Daha sonra geleneksel Türk musikisi, sanat musikisi, halk müziği, dini musiki, din dışı musiki gibi birçok ayrım, gruplandırma, sınıflandırma musikinin kendi içerisindeki sınırlarını belirlemiştir. Bildirimizde musiki tarihinde yer alan fakat bu zamana kadar musiki alanında yapılmış olan sınıflandırmaların dışında kalan “muzır musiki” kavramını inceledik. Çalışmamızda nitel veri analizi yöntemi kullandık. Muzır şarkı kavramının kullanıldığı Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı'nda yapmış olduğumuz katalog taramalarında ulaştığımız 1892-1909 yılları arasında Sultan V. Murad Han’ın (1840-1904), II. Abdulhamid’in (1842-1918), Sultan V. Mehmet Reşat’ın (1844-1918) saltanat dönemlerine ait dini, etnik, ahlaki ve siyasi nedenlerle muzır kategorisine alınanlar ve 1908-1914 yılları arasında Ali Seydi tarafından yayımlanan Resimli Kamus-u Osmanî’de yasaklı olan bazı kavramları içerdiği için muzır olarak görülen şarkılar olmak üzere farklı konularda kırk adet belgeyi inceleyerek belgelerde geçen olayların nedenlerini analiz ettik. Bildirimizde şu sorulara cevap vermeye çalıştık: “Muzır Musiki/şarkı” kavramının kullanıldığı dönemde ne kastedilmektedir? Muzır Musiki/şarkı ve Muzır olmayan Musiki/şarkı gibi bir sınıflandırma Musiki literatüründe yer almış mıdır? Muzır şarkılara uygulanan kısıtlamalardaki kriterler nelerdir? Siyasi, dini, etnik ve ahlaki nedenlerle mi uygulanmıştır? Muzır şarkı nitelemesi farklı alanlarda yapılan kısıtlamaların neticesi olarak mı yapılmıştır? Muzır Musiki/şarkı ile ilgilenen Osmanlı tebaası belirli bir etnik yapı ya da dini gruplardan müteşekkil midir? Devlet bu şarkıları neden yasaklama gereği duymuştur? Neden icra edenleri sürekli kontrol altında tutup, takip etmiştir? Bildirimizde temel amacımız; muzır musiki kavramını oluşturan ve bu nedenle yapılan yasaklamaların oluşumuna etki eden temel alt dinamikleri keşfetmektir. Bu kapsamda ahlaki, dini gerekçelerle yapılan yasaklamalarla birlikte dönemin siyasi atmosferinin yasaklar üzerinde belirgin olan etkisi örnek olaylarla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Diğer bir amacımız ise; belgelerde incelediğimiz olaylar ışığında ‘Muzır musiki’ kavramının musiki alanında yapılan kategorizasyonlarda yer almasının gerekçeleriyle savunulması olmuştur. Yaptığımız incelemeler ve analizler sonucunda muzır musiki kavramının dini, ahlaki ve etnik nedenlerden daha çok siyasi içerikli olduğuna ve muzır musiki kavramının musiki kategorileri içerisinde olması gereken bir kavram olduğu sonucuna vardık.

Egyptian, Greek/Greek philosophers and systemist school musicians such as Farabi, İbn-i Sina, Safiyyüddin Urmevi, Abdulkadir Meragi, who created the first works on music, tried to create a system by making various classifications in the field of music. The classifications made by these scholars in their works started with the "formation of sound" and continued with different concepts over time. Later, many distinctions such as traditional Turkish music, art music, folk music, religious music, and non-religious music determined the boundaries of classification of music within itself. In our paper, we have examined the concept of “muzır music”, which is in the history of music but has been excluded from the classifications made in the field of music until now. We used the qualitative data analysis method in our study. We made the catalogue scans at the Presidency of the State Archives, and we reached forty documents that the dates of these documents are between 1892-1909, and those documents belonging to the reigns of Sultan V. Murad Han (1840-1904), II. Abdulhamid and Sultan V. Mehmet Reşat (1844-1918) We analyzed the reasons for the events mentioned in the documents. In addition, by examining on different subjects, including those that were taken into the category of muzır for ethnic, moral, and political reasons, and songs that were seen as muzır because they contain some concepts that were banned in "Pictured Kamus-u Osmanî" published by Ali Seydi between 1908-1914, he examined the events in the documents. We analyzed the reasons. In our statement, we tried to answer the following questions: What was meant in the period when the concept of ‘muzır music/song’ was used? Has a classification such as muzır music/song and Non-muzır music/song took place in the music literature? What are the criteria for restrictions on muzır songs? Was it applied for political, religious, ethnic, and moral reasons? Was the muzır song characterization made as a result of restrictions in different areas? Are the Ottoman subjects interested in muzır music/song composed of a certain ethnic structure or religious group? Why did the government feel the need to ban these songs? Why did he keep the performers under constant control and follow them? Our main purpose in our statement is to discover the basic sub-dynamics that make up the concept of muzır music and that affect the formation of prohibitions made for this reason. In this context, along with the prohibitions made on moral and religious grounds, the effect of the political atmosphere of the period on the prohibitions was tried to be revealed with case studies. Our other aim is; according to events we have examined in the documents, the concept of ‘muzır music' has been defended on the grounds that it is included in the categorizations made in the field of music. As a result of our examinations and analyses, we concluded that the concept of malicious music has a political content rather than religious, moral, and ethnic reasons and that the concept of malicious music should be included in the music categories.