İslam Felsefesi Perspektifinden Metaverse ve Misâl Âlemi Karşılaştırması

Elif Yüksel

doi:10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.256

Elif Yıldız Yüksel (Yüksek Lisans Öğrencisi) Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin, Türkiye Yazar 0000-0002-7450-2658

DOI:

10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.256

Nasıl Atıf Yapılır

Yüksel, Elif . "İslam Felsefesi Perspektifinden Metaverse ve Misâl Âlemi Karşılaştırması". TSBS Bildiriler Dergisi 2 (2022), https://doi.org/10.55709/TSBSBildirilerDergisi.2.256

Zotero Mendeley EN EndNote

Günümüze dek geliştirilen tüm teknolojilerin bir araya gelerek zirveye ulaştığı Metaverse’te insanların, bir ağ aracılığıyla birlikte var olmak, sosyalleşmek ve değer alışverişinde bulunmak gibi eylemlerini fiziksel dünyanın kayıtlarından bağımsız gerçekleştirebilmeleri mümkün hale gelmiştir. Bu durum, konunun en az teknik ve bilişsel alanda ortaya çıkan problemleri kadar insan bilimleri ve felsefe sahalarında da tartışılmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada söz konusu sonsuz sanal evrenin, insandaki yaratıcı hayal kuvvesini harekete geçirmesiyle insanın kendi misal âlemini inşa edebilmesinin imkânı tartışılarak İslam felsefesi perspektifinden Metaverse’ün mahiyetine dair bir yorum yapılmıştır. Metaverse’ün oldukça güncel ve yeni bir mesele olması nedeniyle hakkında yapılan akademik çalışmaların sınırlı sayıda ve teknoloji, turizm, psikoloji gibi kısıtlı alanlarda olması ve Metaverse’ün fizik ötesi bir evren olma iddiasına rağmen metafizik ile ilişkilendirilmesine dair yeterli çalışmaların bulunmaması bu araştırmanın önemini göstermektedir. Buna ilaveten mevzunun bilhassa güncel ve dinamik olma iddiası taşıyan İslam felsefesi çerçevesinde nasıl ele alınacağının tespitinin, İslam felsefesi literatürü için sonraki çalışmalara ve yeni yaklaşımlara yol göstermesi adına yeni ufuklar kazandırması beklenmektedir. Bahsedilen sanal evrenin, fiziki dünyada var olan insanlık için fizikötesi bir evren ihtiyacını karşılayabilmesi olanağından bahseden bu çalışmanın amacı İslam felsefesinin, tarihsel birikiminden hareketle güncel bir problemi nasıl karşılayabileceğini tetkik etmektir. Dolayısıyla bu çalışmada İslam felsefesinin Metaverse’e dair bakışını saptamak ve bu felsefede Metaverse’ün konumunu belirlemek amacıyla “İkiz Dünya” olarak nitelenen Metaverse, gerek Sühreverdî ve Molla Sadra gibi İslam filozofları gerekse İbn Arabî gibi sûfîler tarafından varlığı kabul edilen Misal âlemi ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada Metaverse’ün kökenine özetle değinilmiş; yapısı, özellikleri ve işlevleri incelenerek İslam filozoflarınca varlığı kabul edilen Misâl âlemi ile benzerlikleri tartışılmıştır. Bunun için Metaverse’e dair kısıtlı literatür incelenerek Misâl âlemini ele alan çalışmalardaki bilgilerle kıyaslanmıştır. Bu kıyas neticesinde her ikisinin tek bir hakikate sahip olamayacağı ve Metaverse’ün kozmolojik olarak Madde ve Ruh Âlemleri arasında yer alan Misâl âlemi sayılamayacağı anlaşılmıştır. Bununla birlikte Metaverse’ün insanoğluna verilen idrak ve hayal gücünü temsil eden ve varoluşunun tekâmülüne olanak sağlayan bir gerçeklik olarak Misâl âlemi kadar ontolojik bir değere sahip olabileceği ve bu dijital ayna dünyasının fiziki dünyada varlığını sürdüren insanlara Misâl âlemini idrak etmede ışık tutabileceği sonucuna varılmıştır.

In the Metaverse, where all the technologies developed to date have come together and reached their peak, it has become possible for people to perform their actions such as co-existing, socializing, and exchanging values through a network, independent of the records of the physical world. This situation necessitates the discussion of the subject in the fields of human sciences and philosophy, as well as the problems that arise in the technical and cognitive areas. In this study an interpretation of the nature of the Metaverse has been made from the perspective of Islamic philosophy by discussing the possibility of man's constructing his own the ‘Ālam al-mithāl (realm of images) by activating the creative imagination in human beings. Because Metaverse is a very current and new issue, the limited number of academic studies on it and in limited areas such as technology, tourism, psychology, and the lack of sufficient studies on the Metaverse's claim to be a metaphysical universe, despite its claim to be a metaphysical universe, show the importance of this research. In addition, it is expected to gain new horizons to determine how to deal with the problem, especially within the framework of Islamic philosophy, which claims to be current and dynamic, and to guide further studies and new approaches to the literature of Islamic philosophy. The aim of this study, which talks about the possibility of the mentioned virtual world to meet the need for a metaphysical universe for humanity existing in the physical world, is to examine how Islamic philosophy, on the grounds of its historical background, can meet a current problem. Therefore, in this study, to determine the view of Islamic philosophy on the Metaverse and to determine the position of the Metaverse in this philosophy, the Metaverse, which is described as the "Twin World", is compared with the ‘Ālam al-mithāl, which is accepted by Islamic philosophers such as Suhrawardi, Mulla Sadra and Sufi thinkers such as Ibn Arabi. In the study, the origin of the Metaverse was briefly mentioned; its structure, features, and functions were examined, and its similarities with the ‘Ālam al-mithāl, which Islamic philosophers accept, were discussed. For this, the limited literature on the Metaverse has been examined and compared with the information in the studies dealing with the ‘Ālam al-mithāl. In conclusion of this comparison, it has been understood that both cannot have a single truth and that the Metaverse cannot be accepted as an imaginary realm cosmologically located between the Matter and Spirit Realms. However, it has been concluded that the Metaverse, as a reality that represents the comprehension and imagination given to human beings and enables the evolution of their existence, can have an ontological value as much as the ‘Ālam al-mithāl and that this digital mirror world can shed light on people living in the physical world to comprehend the ‘Ālam al-mithāl.