Beyânü’l- Hak Dergisinde Abdullah Âtıf Şiirleri The Poetry of Abdullah Âtıf in Beyânü’l-Hak Periodical
Özet
Beyânü’l- Hak dergisi, II. Meşrutiyet’in ilanıyla yayın hayatına başlayan süreli yayınlar arasında yer almaktadır. 182 sayılık hacme sahip Beyânü’l- Hak dergisi, dönemin siyasî, edebî ve toplumsal yapısını ortaya koyması açısından önemli bir kaynaktır. 1908- 1912 yılları arasında yayın hayatına devam eden dergi haftalık olarak çıkarılmıştır. Derginin yazar kadrosu genellikle ilim adamlarından oluşmaktadır. Oldukça geniş bir yazar kadrosuna sahip olan dergide şiir ve makaleleriyle dikkat çeken isimlerden biri de Abdullah Âtıf Tüzüner’dir. 1869 yılında Konya’da dünyaya gelen Abdullah Âtıf 1954’te İstanbul’da vefat etmiştir. Fatih Camii dersiâmlığı unvanına sahip olan Abdullah Âtıf, ömrünün sonuna kadar ilmî çalışmalarına devam etmiştir. Kuran’ın Türkçe Meali başta olmak üzere İslam tarihi, Arapça dil bilgisi gibi birçok alanda müstakil eserleri mevcuttur. Beyânü’l- Hak dergisinde yayımladığı yazıların yanı sıra Mahfil ve İtisâm adlı dergilerde de şiir ve makaleleri vardır. A. Âtıf imzasıyla yazılarını kaleme alan yazarın Beyânü’l- Hak dergisinde 23 şiiri bulunmaktadır. Bu şiirlerden 9 tanesi 1908 yılında, 14 tanesi 1910 yılında yayınlanmıştır. Abdullah Âtıf, şiirlerinde öncelikli olarak siyasî muhtevayı yoğun bir şekilde işlemiş ve dinî, içtimaî unsurlara neredeyse her şiirde yer vermiştir. Şiirlerde siyasî muhteva, II. Abdülhamit dönemine yönelik eleştiriler temelinde ve bu eleştirilerin genel olarak halkın sosyal yaşantısı üzerinden dile getirilmesi şeklinde mevcut olmuştur. Bununla birlikte şiirlerde, edebî unsurların mevcudiyeti de söz konusudur ancak diğer unsurlara göre daha geri planda kalmıştır. Bu çalışmada, Abdullah Âtıf’ın Beyânü’l- Hak dergisindeki şiirleri siyasî, dinî, içtimaî ve edebî boyutlarıyla ele alınmıştır. Abdullah Âtıf şiirleri bir bütün olarak değerlendirilip şiirlerin muhtevaları kendi içinde konularına göre tasnif edilmiştir. Şiirlerin muhteva incelemesinden önce konunun daha iyi kavranabilmesi adına dergi ve Abdullah Âtıf ile ilgili genel bilgilere kısaca yer verilmiştir. Böylelikle Abdullah Âtıf’ın şiirleri temelinde, dönemin gelişmelerinin Beyânü’l- Hak dergisi şiirlerine nasıl yansıdığının ve o dönemde bir dersiâmın şiirlerle halka nasıl hitap ettiğinin tespiti hedeflenmiştir. Bu doğrultuda dönemin siyasetinin, içtimaî ve dinî yapısının edebiyata yansıyan yönleri, şiirler üzerinden değerlendirilmiştir.
Beyânü’l- Hak is among the first periodicals published with the declaration of the second Constitutional Era. Beyânü'l- Hak, with 182 issues is pivotal in revealing the political, literary, and social structure of the period. Published weekly, Beyânü’l- Hak lasted between 1908- 1912. Editorial staff was comprised of thinkers interested in scientific traditions. One of the prominent names publishing in Beyânü’l- Hak, distinguished with a wide range of editors and writers, was Abdullah Âtıf Tüzüner. Born in Konya in 1869, Atıf, Fatih Mosque lecturer, continued scientific research until he died in 1954. His works ranges from the history of Islam and Arabic grammar to particularly Turkish-language translations of the Qur'an. Along with the articles he published in Beyânü'l- Hak, he also wrote poems and articles in the periodicals Mahfil and İtisâm. Abdullah Âtıf, who published 23 poems in Beyânü’l- Hak, 9 of them in 1908 and 14 of them in 1910 would, would place “A. Âtıf” signature on his works. Abdullah Âtıf dealt with the political content intensively in his poems and incorporated religious and social elements into almost all of his poems. Political content in poems came to existence on the basis of criticisms against the period of Abdulhamid II and in the form of expressing these criticisms over the social life of the people, in general. Besides, there were also some literary elements in poetry, though they remained more in the background compared to other elements. In this study, the poems of Abdullah Âtıf in the journal Beyânü'l- Hak were discussed in terms of their political, religious, social, and literary dimensions. Abdullah Âtıf’s poems were evaluated as a whole, and the contents of the poems were classified according to their subjects. General information about the journal and Abdullah Âtıf was given briefly before the content analysis of the poems to make the subject more comprehensible. Thus, within the scope of Abdullah Âtıf's poems, this article aimed to discuss the political and social realms of the poems in Beyânü’l-Hak and how Abdullah Âtıf addressed the public in his poems. With this aim, aspects of politics, and the social and religious structure of the period embedded in literature were argued through poems.
Anahtar Kelimeler:
Türk İslam Edebiyatı, Beyânü’l-Hak, Abdullah Âtıf Tüzüner, II. Meşrutiyet Dönemi, Dinî- Siyasî- İçtimaî Muhteva
Turkish-Islamic Literature, Beyânü’l-Hak, Abdullah Âtıf Tüzüner, Second Constitutional Era, Religious-Political and Social Realm
Sunum Videosu
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Şeyma Akyüz (Yüksek Lisans Öğrencisi)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.