Tanrı-Zaman İlişkisi Bağlamında Richard Swinburne’ün Klasik Teizme Eleştirileri ve Zamansal Tanrı Tasavvuru Richard Swinburne's Criticisms of Classical Theism in the Context of God-Time Relationship and His Conception of a Temporal God

Modern din felsefesinin öncülerinden Richard Swinburne’ün Tanrı-zaman ilişkisine dair görüşleri bu çalışmada incelenmiştir. Klasik teizmin zamansız/ezelî şimdide fiilde bulunan Tanrı tasavvuruna Swinburne tarafından yöneltilen eleştiriler ele alınmış ve filozofun öne sürdüğü zamansal Tanrı tasavvurunun klasik teizmin karşılaştığı çıkmazları ne derece aşabildiği incelenmiştir. Teizme göre Tanrı’nın zamana dâhil olarak düşünülmesi Tanrı’yı adeta zamana tutsak edecektir. Tanrı, zaman ve onu oluşturan doğa kanunları ile sınırlanmış olacaktır ve Swinburne’ün iddia ettiği üzere yaratmayı ezelî zaman fikrinin içerisine yerleştirmek klasik teizmin kabulleri açısından bazı problemlere sebep olacaktır.  Swinburne ezelî şimdiye sahip Tanrı tasavvurunun insanın özgürlüğü, Tanrı’nın iyiliği, Tanrı’nın zaman içerisinde nasıl fiilde bulunduğu gibi bir takım teolojik-felsefi sorunlara neden olduğunu ileri sürer. Swinburne klasik teizmin insan iradesiyle ilgili açıklamalarını yetersiz bulmuş ve insan özgürlüğüne yer açmak için Tanrı’nın kendi iradesiyle zamana dâhil olduğunu ve kendi öz bilgisini sınırlandırdığını iddia etmiştir. Swinburne, fiilin doğasıyla ilgili fiillerin anlarda değil belirli bir zaman diliminde gerçekleştiğini ifade ederek Tanrı’nın zaman içinde eylemde bulunması gerektiğini kabul eder. Yani Tanrı klasik teizmin iddia ettiği üzere ezelî şimdisinde fiilde bulunmamaktadır. Filozofa göre fiiller anlarda değil belirli bir zaman diliminde gerçekleştiği için Tanrı da zaman içinde eylemde bulunmaktadır. Swinburne’ün zaman tasavvuru ve bu tasavvur çerçevesinde ortaya koyduğu Tanrı-zaman ilişkisinin incelenmesi, klasik teizmin sunduğu zamansız Tanrı fikrinin neden olduğu problemlerin ortaya konulması açısından önemlidir. Çalışmada klasik teizmin ve Swinburne’ün Tanrı-zaman ilişkisi konusundaki savunularının teolojik ve felsefi boyutta hangi problemleri çözüp hangi problemlere kapı araladığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Her iki görüş için de eleştirel bir bakış açısı sunmak çalışmanın bir diğer amacıdır. Araştırmada metin analizi yöntemiyle Swinburne’ün The Christian God, The Coherence of Theism ve Space and Time eserleri temel alınarak inceleme yapılmış ve bunların yanında ikincil kaynaklardan da yararlanılarak ulaşılan veriler analiz edilmiştir. Sonuç olarak Swinburne’e göre klasik teizmin Tanrı tasavvuru, değişmezlik, mükemmellik, kudret ve ilim gibi bir takım Tanrısal niteliklere ilişkin kabullerin sonucu olarak savunulmaktadır. Bu kabullerin bazı teolojik sorunları ortaya çıkardığı da açıktır. Tanrı’nın zamansallığı fikri ise insan iradesine, Tanrı’nın iyiliğine ve Tanrı’nın fiilde bulunmasına dair birtakım problemleri çözme amacıyla ileri sürülmüştür. Neticede klasik teizmin zamansız Tanrı tasavvurunun ortaya koyduğu problemlerin bir kısmı zamansal Tanrı tasavvuru ile giderilmektedir, fakat klasik teizm bu tasavvuru kabul edemeyecek bazı ön kabullere sahiptir.  Her iki bakış açısının da çıkış noktası, belli konularda belirledikleri kabullerden kaynaklanmaktadır. İki görüşün de vardığı nokta ise çözümü bekleyen başka problemlere işaret etmektedir.