Necîb Kîlânî ile Corci Zeydan’ın Romanlarının Konu Bakımından Karşılaştırılması Comparison of the Novels of Najib al-Kilani and Jurji Zaidan in Terms of Subject

Edebiyat, kimi zaman yazar ile okur arasında edebî zevk ve sanata dayalı duygusal bir iletişimi içerirken kimi zaman da yazarın, düşünce ve fikirleri doğrultusunda okuru etkilemeyi ve yönlendirmeyi amaçladığı bir mecraya dönüşür. Modern dönem Mısır edebiyatının üretken yazarlarından olan Necîb Kîlânî (1931-1995) ve Corci Zeydan (1861-1914) okurları ile hem edebî zevk ve sanata dayalı hem de düşünce ve fikir bakımından bir iletişim kurmaya çalışmışlardır. Bu çalışmamızda bu iki yazarın romanları üzerinden bir karşılaştırma yapılmıştır. İslami edebiyatın nazariyesi üzerine çalışmalarda bulunan ve eserler kaleme alan Mısırlı yazar Necîb Kîlânî, İslami edebiyatı “Güzel ve sanatsal bir ifade çerçevesinde İslami bakış açısıyla insan, evren, hayat ve ilişkilerini konu edinir.” şeklinde tanımlar. Romandan tiyatroya, şiirden hikâyeye, anıya kadar edebiyatın birçok alanında seksen civarında ürün vermiş olan Kîlânî eserlerinin yukarıda zikrettiğimiz İslami edebiyat anlayışına uygun olmasını amaçlamıştır. Nitekim edebi eserleri içerisinde yer alan romanlarının bir kısmında İslam tarihini konu edinerek Müslümanlara tarih şuuru ve bilinci kazandırarak Müslümanların ortak tarihleri üzerinden birlik olmalarını hedeflemiş; romanlarının diğer bir kısmında da Filistin’den Afrika’ya, Orta Asya’dan Uzak Doğu’ya kadar günümüz Müslümanlarının meselelerini konu edinmiş ve Dünya Müslümanlarının dikkatlerini sıkıntı yaşayan Müslüman coğrafyalara çekmeyi gaye edinmiştir. Yazarın eserlerinden bir kısmı Türkçemize kazandırılmıştır. Eserlerinden bir kısmı Türkçemize kazandırılan diğer bir yazar da Corci Zeydan’dır. Zeydan, yirmi iki yıl boyunca el-Hilâl’de yayımlanan makalelerinin dışında Kahire Üniversitesi İslami İlimler kürsüsüne atanmasına vesile olan Târîḫu’t-temeddüni’l-İslâmî eseri başta olmak üzere tarih, Arap dili, sosyal konular üzerine eserler yazmış ve tarihi romanlar telif etmiştir. Eserlerinin tamamı kırk civarındadır. Zeydan, Arap Milliyetçiliğini İslam tarihine dayandıran ve bir bütün olarak İslam tarihini Arap ulusunun geçmişi olarak sahiplenen bir tavra sahip olup hemen tüm eserlerinde şarkiyatçıların İslam’a ve İslam tarihine bakış açısının tesirleri açık bir şekilde görülmektedir. Zeydan ilk dönem İslam tarihini konu edinen romanlarında Müslümanların arasındaki ihtilafları konu edinmiş, daha sonraki dönemleri içeren romanlarında da daha çok etnik ve mezhepsel farklılıklar sebebiyle yaşanan çatışmaları, kavgaları ve bunların sonucunda ortaya çıkan dramları ele almıştır. Her iki yazar da bazı romanlarında İslam tarihindeki bazı olayları ve Müslüman toplumlardaki gelişmeleri ana tema olarak belirlemiş fakat konuları ele alışları kendi önceliklerine göre olmuştur. Biz bu romanlardan her iki yazar için de dörder romanı esas alarak araştırma ve inceleme yöntemiyle bir karşılaştırma yaptık. Çalışmamızın konusunu oluşturan romanlarla ilgili bilgiler sade, kısa ve öz olarak bildirimizde sunulmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmamız romanlardaki temaların iki farklı düşünce dünyasına sahip romancı tarafından işlenişine dikkat çekerek edebiyatın düşünce dünyasına etkisinin araştırmacıların gündemine getirilmesine katkı sunmuş olacaktır.