Ebû İshâk es-Saffâr’ın Haberî Sıfatlara Yaklaşımı

Abdullah Dağ

doi:10.55709/TSBSBildirilerDergisi.1.30

Abdullah Dağ Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Kelam Bilim Dalı, Sivas, Türkiye 0000-0002-0826-6917

DOI:

10.55709/TSBSBildirilerDergisi.1.30

Nasıl Atıf Yapılır?

Dağ, Abdullah . "Ebû İshâk es-Saffâr’ın Haberî Sıfatlara Yaklaşımı". TSBS Bildiriler Dergisi 1 (2021), 75-78, https://doi.org/10.55709/TSBSBildirilerDergisi.1.30

Zotero Mendeley EN EndNote

Bu tebliğde 5./11. ve 6./12. yüzyıl Batı Karahanlılar dönemi Hanefi-Mâtürîdî âlimlerinden biri olan Ebû İshâk es-Saffâr’ın kelâm tarihinde önemli görüş ayrılıkları bulunan haberî sıfatlar konusuna yaklaşımı ele alınmaktadır. Hanefî-Mâtürîdî geleneğin önemli bir temsilcisi olan Saffâr’ın haberî sıfatlar konusuna yaklaşımını, bu konuda ortaya koyduğu özgün örnekleri ve muarızlarına karşı itirazlarını kendi eserlerinden doğru olarak belirlemek, değerlendirmek ve sistematik olarak günümüze aktarmak bu çalışmanın amacını teşkil etmektedir. Saffâr’ın haberi sıfatlar konusuna yaklaşımının tespit ve değerlendirilmesi, Hanefî-Mâtürîdî kelâm anlayışının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Araştırmada kişi odaklı bir çalışma olması sebebiyle, “şahıs üzerinde derinleşme” yöntemi kullanılmıştır. Araştırma neticesi elde edilen sonuçlar tasvirî olarak objektif bir şekilde kaleme alınmıştır. Çalışma neticesinde Saffâr’ın haberi sıfatların teşbih ve tecsim düşüncesine götürecek şekilde anlaşılmasına karşı çıktığı tespit edilmiştir. Saffâr, bu sıfatlara te’vil edilmeksizin keyfiyetsiz bir şekilde inanılması gerektiğini benimseyen selefin-i sâlihîn âlimlerinin tutumunu yanlış bulmamakla beraber sıfatlar üzerinden hataya düşülmesini önlemek adına bu sıfatların Kur’an’ın bütünlüğüne ve dil kurallarına bağlı kalınarak te’vil edilmesini savunmaktadır. Buna karşın o, ortaya konulan yorumun, mutlak doğru olarak iddia edilmemesi gerektiğini düşünmektedir. Bu düşüncesini, naklî-aklî birçok delille ve semantik yönteme dayalı örneklerle temellendirmektedir.

This paper discusses the approach of Abū Isḥāq al-Ṣaffār, one of the Hanafī-Māturīdite scholars of the Western Karakhanids period in the 5th/11th and 6th/12th century, to the informative (khabarī) attributes of God, an issue characterized by disagreements in the history of kalām. This study aims to determine, evaluate and systematically transfer the approach of al-Ṣaffār, who is an important representative of the Hanafī-Māturīdite tradition, to the issue of khabari attributes, along with the original examples he put forward and his objections to his opponents in his own works. The identification and evaluation of al-Ṣaffār’s approach to the subject of khabari attributes could contribute to a better understanding of the Hanafī-Māturīdite theology. Since this research focuses on a single scholarly figure, it used the method of “elaboration”. The results of the study were written in an objective and descriptive way. A major finding of the study was that al-Ṣaffār opposes the understanding of khabar, which leads to the idea of simile and reification. Although al-Ṣaffār does not find wrong the attitude of the scholars of al-salaf al-ṣāliḥ, who thought that these attributes should be considered in an arbitrary way without being interpreted, he advocates that these attributes should be interpreted by adhering to the integrity of the Qurʾān and the linguistic rules to avoid mistakes about the attributes. He also thinks that the interpretations put forward should not be claimed as absolute truth. He justifies this thought with many revelation-based and rational evidence and examples based on semantic methods.