Arza-i ahîre, Arza-i ahîre, Kur’ân’ın lafzî bütünlüğünün ve tertibinin korunmasında temel bir yöntem olarak ortaya çıkar. Hz. Peygamber ile Cebrâil arasında gerçekleşen karşılıklı okuma, vahyin doğru aktarımını ve yazılı metinlerin doğruluğunu güvence altına almıştır. Sahabelerin, özellikle Abdullah b. Mes’ud ve Zeyd b. Sabit’in arza sürecine katılımı, Kur’ân’ın hem hafızalarda hem de yazılı nüshalarda standartlaşmasına önemli katkılar sağlamıştır. Arza-i ahîre sayesinde, inen âyetler yıllık olarak gözden geçirilmiş; nesh edilen âyetler ayıklanmış, surelerin sırası teyit edilmiş ve sahih kıraat varyantları belirlenmiştir. Mukabeleler sırasında gerçekleşen karşılıklı okuma, Kur’ân kıraatlerinin farklı lehçelerdeki varyantlarının korunması ve birbirleriyle uyumlandırılması açısından kritik rol oynamıştır. Böylece, sözlü ve yazılı aktarımlar arasında denge kurularak, vahyin nesilden nesile eksiksiz ulaşması teminat altına alınmıştır. Arza-i ahîre, kıraat ilminde metodolojik bir mihenk taşı işlevi görerek, Kur’ân metninin sabitlenmesine hizmet etmiştir. Arza sürecinin mahiyeti ve gerçekleşme biçimiyle ilgili tartışmalar, Cebrâil’in varlığının manevi mi yoksa fizikî mi olduğu, onun insan suretinde temessül edip etmediği gibi hususlarda farklı görüşler bulunmasına rağmen, arzanın vahyin korunması açısından işlevi netlik kazanmıştır. Peygamber’in Cebrâil ile mukabele esnasında sahabelere yüksek sesle okuması ve onların şahsi mushaflarından takip etmeleri, metnin doğruluğunu sağlamada toplumsal katılımın önemini göstermektedir. Bu durum, Kur’ân’ın nazm ve lafzının korunmasında hem ilahi hem beşerî boyutların birlikte işlediğine işaret eder. Arza-i ahîre, vahyin kaynağından toplumun tüm kesimlerine doğru ve eksiksiz ulaşmasının sistematik bir pratiği olarak İslam tarihindeki yerini korumakta; günümüzdeki mukabele geleneklerinin temelini oluşturmaktadır.