The Life and Religious-Political Struggles of Ibn Taymiyyah: A Critical Analysis of Early Sources

İbn Teymiyye’nin Hayatı ve Dinî-Siyasi Mücadeleleri: Erken Dönem Kaynakların Eleştirel Analizi

Yazarlar

https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.867
This study aims to critically examine the traditional biographical narratives of Ibn Taymiyyah (d. 728/1328) by assuming they are not merely neutral texts providing information, but rather discourses shaped by specific historical, sectarian, and ideological needs. At least four different works written over a period of approximately 121 years have been evaluated for this purpose. These include el-ʿUḳūdu’d-Durriyye by Shams al-Din Ibn Abd al-Hadi (d. 744/1343) from Damascus, and el-Bidâye ve’n-Nihâye by his student Ibn Kathir (d. 774/1373), also from Damascus. The study also draws upon the works of their Damascene contemporary al-Dhahabi (d. 748/1348) and the Cairene scholar Ibn Hajar al-Asqalani (d. 852/1449). All of these texts were written in Arabic. This approach is essential because, while the texts contain firsthand information, they also adopt a hagiographical (a genre of biography that glorifies religious figures) style, which reflects the authors’ admiration for their subject. The study argues that these narratives about Ibn Taymiyyah’s life construct him as a defender of a specific sect, a hero, and a figure of struggle. By highlighting the relationship between these narratives and the political and sectarian dynamics of the period, the study suggests that these texts functioned as ideological tools rather than just biographical accounts. Key events in Ibn Taymiyyah’s life—such as his extraordinary scholarly abilities from a young age, his political leadership during the Mongol invasions, and his repeated imprisonments due to his juristic opinions—are evaluated within the context of the narratives’ rhetorical structure and strategies for producing legitimacy. The imprisonment process in Cairo, in particular, turned him into a symbol of resistance for his followers. The relatively lenient conditions of his imprisonment indicate that the Mamluk administration pursued a policy of controlled isolation rather than outright punishment. Ibn Taymiyyah’s death and funeral vividly demonstrate his immense influence on the public. Narratives of extraordinarily high funeral attendance and people venerating objects associated with him present a significant irony, as these practices are precisely what Ibn Taymiyyah spent his life opposing. This situation provides crucial clues about how his teachings were interpreted by the public and how biographical texts were shaped by historical and ideological processes. In this context, the study aims to show how the established images of Ibn Taymiyyah’s personality responded to the socio-political needs of the era. In conclusion, this study moves beyond a traditional understanding of biography, emphasizing that Ibn Taymiyyah’s intellectual identity and historical role must be understood from a deeper perspective that considers the power relationships and ideological processes behind the texts.
Bu çalışma, İbn Teymiyye’nin (öl. 728/1328) hayatına dair geleneksel biyografik anlatıların, yalnızca nesnel bilgi aktaran metinler olmadığı varsayımından hareketle eleştirel bir yaklaşımla incelenmesini amaçlamaktadır. Başta İbn Teymiyye’nin çağdaşı, öğrencisi ve meslektaşı olan, Şamlı Şemseddin İbn Abdülhâdî’nin (öl. 744/1343) el-ʿUḳūdü’d-Dürriyye ve yine Şamlı olan öğrencisi İbn Kesir’in (öl. 774/1373) el-Bidâye ve’n-Nihâye olmak üzere, Şamlı çağdaşı Zehebî (öl. 748/1348) ve Kahireli İbn Hacer el-Askalanî (öl. 852/1449) gibi diğer tarihçi ve fakihlerin eserlerinden de faydalanılarak, yaklaşık 121 yıllık bir zaman aralığında kaleme alınmış en az dört farklı eser değerlendirilmiştir. Bu metinlerin tamamı Arapça olarak yazılmıştır. Bu durum, metinlerin birincil elden bilgi içermesi bakımından önem taşırken, aynı zamanda müelliflerin hocalarına duyduğu hayranlık nedeniyle hagiografik (aziz anlatısı) bir üslup benimsediğini göstermektedir. Çalışma, İbn Teymiyye’nin hayatını konu alan bu rivayetlerin, onun bir mezhep savunucusu, bir kahraman ve mücadele figürü olarak kurgulandığını ileri sürmektedir. Bu anlatıların dönemin siyasi ve mezhepsel dinamikleriyle ilişkisini vurgulayarak, metinlerin salt biyografik bilgi sunmanın ötesinde, ideolojik birer araç olarak işlev gördüğünü belirtmektedir. İbn Teymiyye’nin çocukluk dönemindeki olağanüstü ilmî yetkinlikleri, Moğol istilaları sırasındaki siyasi liderliği ve fıkhî görüşleri nedeniyle defalarca hapsedilmesi gibi önemli yaşam sahneleri, anlatıların retorik yapısı ve meşruiyet üretme biçimleri bağlamında değerlendirilmiştir. Özellikle Mısır’daki yargılanma süreçleri, onun takipçileri nezdinde bir direniş sembolüne dönüşmesini sağlamış, hapishane koşullarının görece rahat olması ise Memlük yönetiminin onu cezalandırmaktan ziyade kontrollü bir tecrit politikası uyguladığını göstermiştir. İbn Teymiyye’nin vefatı ve cenaze töreni, halk üzerindeki etkisini çarpıcı bir şekilde ortaya koymaktadır. Cenazeye katılımın olağanüstü yüksek olduğu ve halkın onunla ilgili nesneleri kutsallaştırdığına dair anlatılar, İbn Teymiyye’nin hayatı boyunca karşı çıktığı pratiklere benzeyen bir ironi taşımaktadır. Bu durum, onun öğretilerinin halk tarafından nasıl yorumlandığına ve biyografik metinlerin tarihsel ve ideolojik süreçler içinde nasıl şekillendiğine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Bu bağlamda, çalışma, İbn Teymiyye’nin şahsiyetine dair yerleşik imgelerin, dönemin sosyal-politik ihtiyaçlarına nasıl cevap verdiğini göstermeyi hedeflemektedir. Sonuç olarak bu çalışma, geleneksel biyografi anlayışının ötesine geçerek, İbn Teymiyye’nin entelektüel kimliğinin ve tarihsel rolünün, metinlerin arka planındaki güç ilişkileri ve ideolojik süreçlerle birlikte daha derin bir perspektiften anlaşılması gerektiğini vurgulamaktadır.

Makale Bilgileri

  • Özet Okunma 3
  • Atıf & Paylaşım
  • Paylaş
İndirme verisi henüz mevcut değil.
Odabaş, Zeyneb. “İbn Teymiyye’nin Hayatı Ve Dinî-Siyasi Mücadeleleri: Erken Dönem Kaynakların Eleştirel Analizi”. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu 5 (August 15, 2025). https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.867