Tasvir Yasağının Sanatsal Yansıması: İslam Sanatında Temsil ve Soyutluk
İslam sanatının temel dinamiklerinden biri tasvir yasağıdır; yani insan ve canlı varlıkların doğrudan betimlenmesinin sınırlandırılmasıdır. Bu kural, hem dini metinlerdeki teolojik dayanaklara hem de tarihsel süreçte gelişen kültürel uygulamalara dayanmaktadır. Tasvir yasağı, figüratif anlatımın kısıtlanmasıyla birlikte sanatın farklı anlatım biçimlerine yönelmesine neden olmuş ve bu yönelim özellikle soyut sanat formlarının gelişimini sağlamıştır. Tasvir yasağının getirdiği sınırlamalar, İslam sanatında estetik anlamda bir engel olmaktan ziyade yaratıcı bir imkân olarak görülmüştür. Özellikle hat sanatı, tezhip ve geometrik desenler gibi soyut öğeler, yalnızca süsleme amaçlı değil aynı zamanda derin manevi ve teolojik anlamları ifade eden araçlar haline gelmiştir. Bu geometrik motiflerin tekrarı ve sonsuzluğu, İslam’ın tevhid anlayışını, yani birliğini sanat yoluyla somutlaştırmayı sağlamıştır. Ayrıca hat sanatı, Kuran’ın kutsal metnini görsel bir biçime dönüştürerek, kutsal metin ve sanat arasında güçlü bir bağ oluşturmuştur. Tasvir yasağı figüratif anlatımın yerine soyut ve sembolik ifadelerin zenginleştiği, anlam katmanlarının derinleştiği özgün bir estetik geleneğin doğmasına bu anlamda zemin hazırlamıştır. Soyutlama ve sembolizm, hem kutsalın görünmeyen yönlerini açığa çıkaran hem de sanatsal yaratıcılığı besleyen temel unsurlar olmuştur. Bu çalışmada, tasvir yasağının sanatsal üretimde figüratif temsilden soyut anlatımlara geçişi nasıl tetiklediği, farklı dönem ve coğrafyalardaki yansımalarıyla birlikte incelenmiş, İslam sanatının ve estetiğinin özgün görsel dili ve düşünsel yapısı üzerine yeni bir bakış açısı sunmayı amaçlamıştır. Çalışmada öncelikle tasvir yasağının teolojik ve tarihsel arka planı ele alınarak, bu ilkenin İslam coğrafyalarının farklı dönemlerindeki sanatsal temsile etkisi irdelenmiştir. Bu bağlamda, İslam sanatındaki soyut biçimler; hat, geometrik desenler ve tezhip gibi unsurlar üzerinden şekillenen görsel dilin, metafizik temellerle nasıl bütünleştiği ortaya konmaya çalışılmıştır.

Telif Hakkı (c) 2025 Hatice Engin (Yazar)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
CC BY-NC 4.0 lisansı, eserin ticari kullanım dışında, her türlü ortam ve formatta paylaşılmasına, kopyalanmasına, çoğaltılmasına ve orijinal esere uygun şekilde atıfta bulunmak kaydıyla yeniden düzenlenmesine, dönüştürülmesine ve eser üzerine inşa edilmesine izin verir.
Makale Bilgileri
- Konu İslam Tarihi - Siyer
- Gönderim 25 Temmuz 2025
- Kabul 31 Temmuz 2025
- Yayım 15 Ağustos 2025
- Sempozyum 5. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu - Kabul Edilen Bildiriler
- Bildiri Bilim Alanı İslam Tarihi - Siyer
Engin, Hatice. “Tasvir Yasağının Sanatsal Yansıması: İslam Sanatında Temsil Ve Soyutluk”. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu 5 (August 15, 2025). https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.775