Religious Studies, Islamic History

Tasvir Yasağının Sanatsal Yansıması: İslam Sanatında Temsil ve Soyutluk

Authors

  • Hatice Engin (Author) Van Yüzüncü Yıl University, Institute of Social Sciences, Department of Art History, Van, Türkiye image/svg+xml https://orcid.org/0000-0002-7796-1171

     Van yüzüncü yıl üniversitesi Sanat Tarihi bölümünden 2015 yılında mezun oldu. 2015 yılında aynı üniversitede İlahiyat Fakültesinde İslam Sanatları ve Tarihi bölümünde eğitimine başladı. "Erken Osmanlı Döneminde Kadın Baniler ve Eserleri" adlı tezle mezun oldu. 2018 yılında ise Sanat Tarihi bölümünde Doktora eğitimine başladı ve 2022 yılında mezun oldu. Hala İslam sanatları, estetiği ve müzecilik  üzerine çalışmalarına devam etmektedir.

https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.775
İslam sanatının temel dinamiklerinden biri tasvir yasağıdır; yani insan ve canlı varlıkların doğrudan betimlenmesinin sınırlandırılmasıdır. Bu kural, hem dini metinlerdeki teolojik dayanaklara hem de tarihsel süreçte gelişen kültürel uygulamalara dayanmaktadır. Tasvir yasağı, figüratif anlatımın kısıtlanmasıyla birlikte sanatın farklı anlatım biçimlerine yönelmesine neden olmuş ve bu yönelim özellikle soyut sanat formlarının gelişimini sağlamıştır. Tasvir yasağının getirdiği sınırlamalar, İslam sanatında estetik anlamda bir engel olmaktan ziyade yaratıcı bir imkân olarak görülmüştür. Özellikle hat sanatı, tezhip ve geometrik desenler gibi soyut öğeler, yalnızca süsleme amaçlı değil aynı zamanda derin manevi ve teolojik anlamları ifade eden araçlar haline gelmiştir. Bu geometrik motiflerin tekrarı ve sonsuzluğu, İslam’ın tevhid anlayışını, yani birliğini sanat yoluyla somutlaştırmayı sağlamıştır. Ayrıca hat sanatı, Kuran’ın kutsal metnini görsel bir biçime dönüştürerek, kutsal metin ve sanat arasında güçlü bir bağ oluşturmuştur. Tasvir yasağı figüratif anlatımın yerine soyut ve sembolik ifadelerin zenginleştiği, anlam katmanlarının derinleştiği özgün bir estetik geleneğin doğmasına bu anlamda zemin hazırlamıştır. Soyutlama ve sembolizm, hem kutsalın görünmeyen yönlerini açığa çıkaran hem de sanatsal yaratıcılığı besleyen temel unsurlar olmuştur. Bu çalışmada, tasvir yasağının sanatsal üretimde figüratif temsilden soyut anlatımlara geçişi nasıl tetiklediği, farklı dönem ve coğrafyalardaki yansımalarıyla birlikte incelenmiş, İslam sanatının ve estetiğinin özgün görsel dili ve düşünsel yapısı üzerine yeni bir bakış açısı sunmayı amaçlamıştır. Çalışmada öncelikle tasvir yasağının teolojik ve tarihsel arka planı ele alınarak, bu ilkenin İslam coğrafyalarının farklı dönemlerindeki sanatsal temsile etkisi irdelenmiştir. Bu bağlamda, İslam sanatındaki soyut biçimler; hat, geometrik desenler ve tezhip gibi unsurlar üzerinden şekillenen görsel dilin, metafizik temellerle nasıl bütünleştiği ortaya konmaya çalışılmıştır.

Article Information

  • Abstract Views 6
  • Altmetrics
  • Share
Download data is not yet available.
Engin, Hatice. “Tasvir Yasağının Sanatsal Yansıması: İslam Sanatında Temsil Ve Soyutluk”. Turkish Symposium of Social Sciences 5 (August 15, 2025). https://doi.org/10.55709/tsbsdergisi.775