Devlet Arşivleri Başkanlığı: Araştırma İmkân ve Esasları Directorate of State Archives: Principles and Circumstances of Research
Öz
1846 yılında Hazine-i Evrak ismiyle kurulup zaman içinde mevzuatta yapılan değişikliklerle farklı isimler ile hizmetlerini yürüten kurum, nihayet 2018 yılında 11 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ismini almıştır. Başkanlık 9 Daire Başkanlığından oluşmakta olup hizmetlerini Ankara ve İstanbul’da bulunan iki ayrı kampüste yürütmektedir. 11 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı hariç olmak üzere 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan kamu idarelerini, Genelkurmay Başkanlığını, Kuvvet Komutanlıklarını, mahalli idareler (köyler hariç) ve bunların bağlı kuruluşlarını, kamu tüzel kişiliğini haiz diğer kurum, kuruluş, enstitü, teşebbüs, teşekkül, birlik, fon gibi adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını, vergi muafiyeti tanınan vakıfları ve kamu yararına çalışan dernekleri, arşivlerini Devlet Arşivleri Başkanlığına devir konusunda sorumlu tutmuştur. Bu kapsamda bahsi geçen kurumlar ellerindeki arşiv malzemesini Devlet Arşivleri Başkanlığına devretmeye başlamış, kurum, tasnif hizmetlerine başlamış işlemi biten evrâkı araştırmaya açmış ve açmaya devam etmektedir. Başkanlığın resmi internet sitesi olan https://www.devletarsivleri.gov.tr sayfasında Belge Tarama Sistemi sekmesinin altında Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi ve Milli Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi ismiyle dört temel başlık altında araştırmacıya hizmet vermektedir. Bu belgeler dijital olarak hizmete açık olup araştırmacılar birkaç dakika içinde şifrelerini alıp araştırmaya başlayabilmekte ve milyonlarca belgeyi internet olan her yerde tarama imkânı bulmaktadırlar. Arşivde; Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren Cumhuriyet'in kuruluşuna kadarki döneme ait Osmanlı Devlet kurumları ile merkez ve taşra arasında yapılan yazışmalar, Türkiye'nin dışındaki Osmanlı coğrafyası üzerinde kurulu 40 civarında devletin tarihine ait kayıtlar, Osmanlı Devleti'nin diğer yabancı ülkelerle olan-siyasi ve ticari ilişkilerine ait belgeler, Devlet idaresi ile ilgili oluşturulan kanun, yönetmelik, nizamname gibi mevzuat kayıtları, Türk devlet ve millet hayatını ilgilendiren tarihî, hukukî, idarî, siyasî, iktisadî, bilimsel ve kültürel içerikteki her türlü belge, Başbakan ve ilgili Bakanın imzasını taşıyan müşterek kararnamelere ilişkin, tayin, terfi, ödül, azil, emeklilik, ilçe kurma, idarî bağlılıktaki değişiklikler, Halkın ve yabancıların Başbakana ve Başbakanlığa gönderdiği her türlü yazılı belgeler, çeşitli yollardan ve çeşitli tarihlerde Anadolu'ya gelenlerle ilgili belgeler bulunmaktadır.
The Institution, which was built formerly under the name of Hazine-i Evrak in 1846 and carried out its mission and services under different names as depicted within the changes in related legislations throughout our history, has been finally renamed as Presidency of The Republic of Turkiye, Directorate of State Archives with Presidential Decree No. 11 in 2018. The Directorate consists of 9 heads of departments and conducts its tasks on 2 different campuses in Ankara and Istanbul. The Presidential Decree No.11, holds, with the exception of the Grand National Assembly of Turkiye and Presidency of the National Intelligence Organization, all the public establishments, organizations and institutions which are subject to the Public Finance Management and Control Law No. 5018, dated 10/12/2003 and its related registrations, the Turkish General Staff and the Service Commands, local administrations (except villages) and its affiliates, all public organizations and establishments registered under the title of corporation, institution, establishment, union, fund, founding, all professional organizations with public institution status, tax-exempt foundations and public benefits associations, responsible for devolution of their archives to Directorate of State Archives. The organizations have presently started devoluting their archival materials to the Directorate of State Archives, who has immediately initiated the proceedings for classification, opened them for research on a digital platform and keeps the procedure in progress. The official website of the Directorate of State Archives provides its services at https://www.devletarsivleri.gov.tr and in the top menu, under Document System, open 4 main sections, The Republic Archive, The Ottoman Archive, The Turkish Diplomatic Archive, and Ministry of Defense Military History Archive, respectively. These documents are open to public use on a digital platform where the researches are given their passwords in a few minutes and acquire the privilege of browsing millions of documents they need. Our digital archive covers the official correspondence between the Ottoman State Organisations and those between the state and provence, starting with the founding of the Ottoman Empire until the establishment of the Turkish Republic, and documents about the history of 40 different states that existed within the borders of the Ottoman Empire, documents of political and commercial relations between Ottoman state and other countries, legistlative documents of law enforcements, regulations and directories, documents pertaining to historical, legal, legistlative, financial, scientific and cultural aspects of the Turkish State and Turkish society, documents of appointments, promotions, depositions, pensions, establishing counties, changes in administrative governances signed by the Prime Minister and the related ministries, all sorts of written documents from nationals and foreigners to Prime Minister and Prime Ministry offices and documents of people who immigrated to Anatolia at different times and ways.
Anahtar Kelimeler:
Bilgi ve Belge Yönetimi, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Hazine-i Evrâk, Cumhuriyet Arşivi, Osmanlı Arşivi, Türk Arşivleri, Arşiv Malzemesi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Evrâk, Defter
Information Management, Directorate of State Archives, Hazīne-i Evrāk, Republic Archives, Ottoman Archives, Turkish Archives, Archive Material, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Evrāk, Daftar
Sunum Videosu
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Vahap Sayın
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.